Κώστας  Βεργοπουλος / http://www.anixneuseis.gr/?p=137289

Είθισται κάποιος απολογισμός για τον χρόνο που λήγει και προοπτικές για αυτόν που αρχίζει. Στη διαρκεια του 2015 σημειωθηκε σεισμος στο πολιτικο συστημα της χωρας, με την αναδειξη στην εξουσια της Αριστερας και των συμμαχων της και την παραλληλη καταρρευση του προισχυσαντος δικομματικου συστηματος. Η μεγαλύτερη ανανέωση του πολιτικού προσωπικού της χώρας εδώ και πολλές δεκαετίες. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, σχεδόν 12 μήνες μετά το αξιοσημείωτο γεγονός, τόσο η κοινωνία όσο και η οικονομία δυσκολευονται να αντιληφθούν ότι συμβαίνει κάτι διαφορετικό στη διαχείριση της χώρας, αφού στην καθημερινότητα τους οι πολίτες συνεχίζουν να υποβάλλονται σε διαρκώς αυξανόμενα υπέρμετρα βάρη, χωρίς ορατότητα απεμπλοκής από το οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο της τελευταίας 6 ετιας. Μέχρι σήμερα, δεν έχει φανεί να λειτουργεί κάποια νέα σχέση ανάμεσα στην πολιτική και στην κοινωνία, οι αποφάσεις συνεχίζουν να λαμβάνονται οπός πάντα: ερήμην των πολιτών, με την κοινωνία καθηλωμένη στις κερκίδες για ιαχές και χειροκροτηματα.

Η νέα κυβέρνηση επαγγέλλεται «ξέφωτο» για το δεύτερο εξάμηνο του 2016, ενώ παράλληλα ομολογεί πως δεν πιστεύει στο πρόγραμμα περικοπών που η ίδια εφαρμόζει, αφού, όπως η ίδια εκ προοιμίου διαβεβαιώνει, οι συνέπειες του αναμένονται οπωσδήποτε υφεσιακές. Τα εισοδήματα, μισθοί και συντάξεις, συνεχίζουν να συρρικνωνονται, οι δημόσιες, κοινωνικές και ιδιωτικές δαπάνες να περικόπτονται, όπως ακριβώς γινόταν και με τις προηγούμενες κυβερνήσεις, οδηγώντας στην αδιάκοπη φτωχοποίηση των πολιτών και στην περαιτέρω αποδυνάμωση της οικονομίας. Μεχρι σημερα, η κυβερνηση κινειται σε γραμμη μη-αναγνωρισιμη απο την κοινωνια ως προιον «επωφελους συμβιβασμου» μεταξυ δυο πλευρων, αλλα που μονοπλευρα  ανταποκρινεται στο προγραμμα, μεθοδους, στοχους και χρονοδιαγραμμα της αλλης πλευρας, των δανειστων, χωρις η ιδια να ειναι ακομη σε θεση να παρουσιασει κατι το διαφορετικο και, ακομη λιγωτερο, να δεσμευθει για αυτο. Μετα το στειρο 5μηνο Βαρουφακη και το 3μηνο επεισοδιο της αποστειρωσης απο δογματικες ονειρωξεις, η κυβερνηση βρεθηκε στο κενο, ενω αυτο δεν ηταν καθολου αυτονοητο ουτε αναγαιο. Χωρις σημεια κοινωνικης και οικονομικης  αναφορας, χωρις διακριτη και κατανοητη στρατηγικη  και στη συνεχεια ενεπλακη και συρεται απο τις αξιωσεις των δανειστων, χωρις η ιδια να προβαλλει καποιο δικο της σχημα προς κατανοηση των αποφασεων της απο την κοινωνια. Η «μεγαλη συμφωνια» του Ιουλιου 2015 δεν ηταν καθολου αναγκαιο να φθασει σημερα να κατανοειται ως «παραδοση» στους δανειστες. Υπο τον αυτονοητο ομως ορο οτι ο «συμβιβασμος» θα εγγραφοταν σε καποια δικη της ευρυτερη στρατηγικη που τον υπερεβαινε, στρατηγικη που παντως μεχρι σημερα παραμενει σε αδυναμια να παρουσιασθει. Ποσως ενδιαφερει την κοινωνια εαν η κυβερνηση παραμενει πιστη ή οχι στις προεκλογικες επαγγελιες της. Ποσως την απασχολει ποσο αριστερο ειναι το προγραμμα που εφαρμοζει. Ομως, αυτο που οπωσδηποτε ενδιαφερει την κοινωνια ειναι να πληροφορηθει τουλαχιστον, αφου μεχρι σημερα δεν εχει ζητηθει η γνωμη της, ποιο ακριβως ή εστω περιπου ειναι το κυβερνητικο προγραμμα της. Και φυσικα εαν το ακολουθουμενο προγραμμα οδηγει σε καποιο αποτελεσμα ή μηπως σε κανενα. Αυτο που πραγματι την ενδιαφερει και την θλιβει ειναι η αισθηση οτι μεχρι σημερα παραμενει ανευρετη καποια σαφης και διακριτη γραμμη πλευσης, εκτος απο αυτην των δανειστων, η οποια ομως δεν οδηγει την χωρα και την κοινωνια παρα στο πουθενα.

Στην οικονομια, υπαρχει η αισθηση οτι σπαταληθηκε και συνεχιζει να σπαταλαται πολυτιμος χρονος, χωρις μεχρι σημερα η κυβερνηση να ειναι σε θεση παρουσιασει καποιο δικο της πειστικο και ρεαλιστικο σχεδιο για την σταθεροποιηση και ανακαμψη. Η ανακεφαλαιοποιηση των τραπεζων πραγματοποιηθηκε με επιτυχια και κρατικη καλυψη, ομως ετσι δεν λυθηκε το προβλημα της χρηματοδοτησης της οικονομιας, αλλα αντιθετα επιδεινωνεται. Το χρημα μεταφερθηκε απο την αγορα στα θησαυροφυλακια των τραπεζων, ομως αυτες σημερα αρνουνται να χρηματοδοτουν «χρεωκοπημενες επιχειρησεις». Ενοσω οι τραπεζες διασωζονται με χρημα που αφαιρειται απο την οικονομια, η τελευταια δεν θα σταθεροποιειται, οι επιχειρησεις θα εκτιθενται ακομη περισσοτερο στον κινδυνο χρεωκοπιας, η οικονομια θα εξωθειται σε ολο και βαθυτερη υφεση, ενω ο χρηματοπιστωτικος τομεας θα αρνειται την χρηματοδοτηση σε οικονομια που παραμενει σε φθινουσα τροχια. Το διδαγμα που η κυβερνηση οφειλε να γνωριζει ειναι οτι η χρηματοπιστωτικη σταθεροτητα δεν νοειται εις βαρος της οικονομικης σταθεροτητος, δεν προηγειται η χρηματοπιστωτικη της οικονομικης, οπως διατεινεται η νεοφιλελευθερη αντιληψη, αλλα αντιθετα επεται αυτης.

Το αναλογο συμβαινει με την λυση που επελεγη για τα ονομαζομενα «κοκκινα δανεια»: αφου αυτα εκχωρουνται πλεον σε κερδοσκοπικα αλλοδαπα ταμεια με το δικαιωμα πλειστηριασμων, υπο εισοδηματικες ασφαλως προυποθεσεις, επεται οτι σε καθε περιπτωση προοιωνιζεται προσθετη αφαιμαξη και εκροη χρηματος απο την χωρα εις βαρος και παλι της οικονομιας. Θα ηταν τουλαχιστον καπως προτιμωτερο τα δικαιωματα που παραχωρουνται στα ξενα ταμεια να ειχαν παραχωρηθει στις αρχικες πιστωτριες τραπεζες, ωστε ετσι τουλαχιστον η εκκροη χρηματος των δυστροπουντων δανειοληπτων να μην συνεπαγεται ταυτοχρονα και λεηλατηση της χωρας απο τους γυπες του εξωτερικου.

Οσον αφορα στην οριστικη διευθετηση του ασφαλιστικου και συνταξιοδοτικου συστηματος, τα πραγματα δεν προσλαμβανονται διολου καλυτερα και οι ανησυχιες των πολιτων ειναι βασιμες. Με την προθυμη αποδοχη της ρητρας μηδενικου ελλειμματος των συνταξιοδοτικων ταμειων, που παντως δεν ισχυει σε καμια ευρωπαικη χωρα, οι επικουρικες συνταξεις και οχι μονον εκτιθενται σε αμεσο κινδυνο. Η κυβερνηση μοιαζει να ενστερνιζεται την νεοφιλελευθερη και μονεταριστικη προσεγγιση: πρωτα  επιλυονται τα διαρθρωτικα προβληματα και επεται ο ανεμος της ανακαμψης. Ωστοσο, σε ολες τις ευρωπαικες χωρες, προυποθεση βιωσιμοτητος των ταμειων παραμενει η σταθερη αναπτυξη της οικονομιας. Γιατι στην Ελλαδα να συμβαινει διαφορετικα; Ως γνωστον, στις σημερινες συνθηκες, οι συνταξεις καταληγουν να συντηρουν πολλαπλασιο αριθμο ατομων απο ο,τι συνταξιουχων και ταυτοχρονα τροφοδοτουν 50% της εσωτερικης ζητησης. Καθε περαιτερω περικοπη συνταξεων οχι μονον θετει οξυ προβλημα επιβιωσης για την μεγαλη πλεοψηφια των πολιτων και οχι μονον των συνταξιουχων, αλλα και ακυρωνει ταυτοχρονα καθε προοπτικη σταθεροποιησης της οικονομιας στο ορατο μελλον. Με τις κυβερνητικες προτασεις για το ασφαλιστικο προβλεπεται οχι ενισχυση των ηδη αδυναμων ταμειων, αλλα και περαιτερω συνολικη αποδυναμωση τους με την προσθετη αφαιρεση 2,4 δις ευρω. Μπορει οι περικοπες συνταξεων να διεπονται απο πνευμα κοινωνικης δικαιοσυνης υπερ των πιο αδυναμων. Ωστοσο, συγκαλυπτεται ετσι οτι τα ασφαλιστικα ταμεια περιηλθαν στην σημερινη δίνη απο την στιγμη που το PSI (2012) διεγραψε αυθαιρετα και αυταρχικα αποθεματικα υψους 17 δις τοποθετημενα σε ομολογα του ελληνικου δημοσιου. Αφου η «μαυρη τρυπα» των ταμειων εκτιμαται σημερα στα 13,8 δις, επεται οτι εαν τουλαχιστον η σημερινη κυβερνηση αποκαθιστουσε την αδικια, για την οποια κατα κορον λοιδορουσε τους προκατοχους της διετιας 2012-2014, το ασφαλιστικο προβλημα θα ηταν σαφως λιγωτερο οξυ και δραματικο απο ο,τι σημερα εμφανιζεται. Εξ αλλου, οποιοι ποροι αποσπωνται απο το ασφαλιστικο συστημα στην ουσια αφαιρουνται απο την οικονομια, με συνεπεια να επισπευδεται ετσι οχι η ανακαμψη, αλλα ο καταποντισμος της. Ισοσκελισμενα ταμεια με την οικονομια σε νεκροφανεια δεν υπαρχουν σε καμια χωρα του κοσμου και ουτε θα ηταν δυνατον να υπαρξουν.

Οσακις γινεται λογος για την αναγκαια επανεκκινηση της οικονομιας, καθ’υλην «αρμοδιοι» ειτε διαβεβαιωνουν οτι θα παρουσιασουν αναπτυξιακο σχεδιο την ανοιξη του 2016, σχεδον 15 μηνες μετα τον σχηματισμο της νεας κυβερνησης, παρ’ολο που παρομοιο σχεδιο οφειλε να εχει συνταχθει πολυ ενωριτερα και να εφαρμοζεται ηδη με την εγκατασταση της στην εξουσια . Ειτε αναλωνονται σε κοινοτοπιες προς «εγχωρια καταναλωση», οπως οτι θα δοθει εμφαση  στις επενδυσεις υψηλης τεχνολογιας, υψηλης προστιθεμενης αξιας, εντασεως κεφαλαιου, με στοχο την αυξηση της εξωστρεφειας και βελτιωση της διεθνους ανταγωνιστικοτητος της χωρας. Ωστοσο, σε μια χωρα με την υψηλοτερη στην Ευρωπη ανεργια, η αμεση προτεραιοτητα θα οφειλε να διδεται στην αυξηση της απασχολησης και οι αρμοδιοι να κατανοουν οτι οι επενδυσεις υψηλης τεχνολογιας και προστιθεμενης αξιας δεν δημιουργουν τις αναγκαιες νεες θεσεις εργασιας, αλλα αντιθετα προκαλουν ακομη περισσοτερη ανεργια. Στο σημειο εκτακτης αναγκης που εχει σημερα φθασει η χωρα, αμεση προτεραιοτητα θα οφειλε να διδεται στις προσληψεις ανεργων, ακομη και σε μεγαλα δημοσια εργα υποδομων, ωστε να αναπνευσει ο κοσμος της εργασιας, να κινηθει ετσι η αγορα και η οικονομια, ενω οι διαβοητες «διαρθρωτικες αλλαγες», μολονοτι αναγκαιες κι αυτες, απαιτουν βαθος χρονου και προηγουμενη σταθεροποιηση της οικονομιας, προκειμενου να υλοποιηθουν και να καρποφορησουν.

H ιεραρχηση των στοχων θα επετρεπε καποιο ξεκαθαρισμα στο σημερινο θολο τοπιο. Ομως, προς τουτο, προαπαιτειται σαφης προσδιορισμος των στοχων και αναληψη της σχετικης ευθυνης για καθεναν εξ αυτων. Αναμφισβητητα, η νεα κυβερνηση διατηρει ακομη μεγαλο και ανεκτιμητο κεφαλαιο εμπιστοσυνης απο την κοινωνια, στο μετρο αλλωστε που δεν προβαλλει καμια αλλη εναλλακτικη λυση. Επισης, παρα την μεγαλη και κρισιμη καθυστερηση στην αποσαφηνιση των στοχων, του προγραμματος και της στρατηγικης, δεν ειναι ποτε αργα για να καλυφθει. Ομως, οσο μεγαλο και ανεκτιμητο να ειναι το κεφαλαιο εμπιστοσυνης,  κατα ποσον αυτο μπορει εκ προοιμιου να προεξοφλειται και ως ανεξαντλητο; Σε ολες τις χωρες του κοσμου, υφεσιακα μετρα και περικοπες δεν σταθεροποιουν, αλλα αντιθετα υπονομευουν την οικονομικη και κοινωνικη σταθεροτητα. Γιατι αραγε αυτο να μην ισχυει και στην Ελλαδα; Σε ολες τις χωρες, η πολιτικη σταθεροτητα προυποθετει την κοινωνικη. Γιατι αυτο να μην ισχυει και στην Ελλαδα; Οταν τα κυβερνητικα μετρα συνεχιζουν να οξυνουν την κοινωνικη απογνωση, πως ειναι δυνατον να αναμενεται πολιτικη σταθεροτητα; Αυτο τουλαχιστον η Αριστερα θα οφειλε να το γνωριζει καλυτερα απο ο,τι οι αλλες πλευρες της πολιτικης σκηνης.-

kvergo@gmail.com