Απόδοση κειμένου- επιμέλεια: Σαραντάρη Κατερίνα
Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

Του: Şahin Alpay

Για άλλη μια φορά υπάρχει ένταση ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ωρύεται: «Αμερικανοί αποφασίστε! Είστε μαζί μας ή με τους τρομοκράτες του Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης του συριακού Κουρδιστάν (PYD) και με το στρατιωτικό τμήμα του, τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG);…»

Ο απολογισμός των δύο κρατών μετά το πρόσφατο τηλεφώνημα μεταξύ των Προέδρων Ερντογάν και Μπαράκ Ομπάμα, διαφέρουν σημαντικά.
Σύμφωνα με την Άγκυρα ο Πρόεδρος Ομπάμα υπογράμμισε το δικαίωμα της Τουρκίας στην άμυνα και άφησε να εννοηθεί η έγκρισή του σε μια πιθανή χερσαία επιχείρηση της Τουρκίας στη Συρία. Από την άλλη πλευρά ο απολογισμός της Ουάσινγκτον δεν αναφέρει κάτι τέτοιο. Στον Τύπο αναφέρεται πως ο Πρόεδρος Ομπάμα ούτε καταδίκασε το PYD-YPG ούτε υποσχέθηκε να σταματήσει την υποστήριξή του προς αυτά και βέβαια δεν έδωσε το πράσινο φως για μια τουρκική χερσαία επιχείρηση στη Συρία. Η κυβέρνηση, που καθοδηγείται ανεπίσημα από τον Ερντογάν, δήλωσε πως η πρόσφατη βομβιστική επίθεση στην Άγκυρα διαπράχθηκε από το PYD-YPG, κάτι που η κυβέρνηση Ομπάμα αρνήθηκε να επιβεβαιώσει.
Προφανώς, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που έχουν δημιουργηθεί εντάσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον. Αυτό συνέβη και κατά τη διάρκεια της πυραυλικής κρίσης στην Κούβα το 1962, όταν ο John F. Kennedy συμφώνησε κρυφά να αποσύρει τους πυρηνικούς πυραύλους Jupiter από την Τουρκία χωρίς να ενημερώσει τη Άγκυρα. Εντάσεις υπήρξαν και το 1964 όταν ο Lyndon B. Johnson έστειλε μια επιστολή στην Άγκυρα σημειώνοντας πως οι ΗΠΑ δεν συμφωνούν με τη χρήση αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού για μια τουρκική επέμβαση στην Κύπρο. Το ίδιο συνέβη και το 2003 όταν το τουρκικό Κοινοβούλιο δεν επέτρεψε στα αμερικανικά στρατεύματα να διασχίσουν το τουρκικό έδαφος ώστε να εισβάλουν στο Ιράκ.
Μεταξύ των συμμάχων παρουσιάζονται εντάσεις καθώς τα εθνικά τους συμφέροντα μπορεί να αποκλίνουν λόγω των μεταβαλλόμενων διεθνών συνθηκών: οι ηγέτες με διαφορετικές πολιτικές κατακτούν την εξουσία ή οι ίδιοι ηγέτες αλλάζουν τις υπάρχουσες πολιτικές. Αν δεν είχε συμβεί η 11η Σεπτεμβρίου ο George W. Bush πιθανότατα δεν θα είχε αποφασίσει να εισβάλει στο Ιράκ. Η άρνηση της Άγκυρας να συνεργαστεί είχε επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις μεταξύ τους, οι οποίες εξομαλύνθηκαν όταν ο Πρόεδρος Μπους κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του πλησίασε την Άγκυρα. Μέχρι την «Αραβική Άνοιξη», ο Ερντογάν, ο οποίος ήταν τότε πρωθυπουργός, επεδίωκε «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες», συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής του απέναντι στη Συρία, ενώ ο Ομπάμα μιλούσε για ένα «μοντέλο συνεργασίας» με την Τουρκία. Όταν το καθεστώς του Σύριου Προέδρου Bashar al-Assad αποφάσισε να καταστείλει βίαια τη λαϊκή εξέγερση που ξέσπασε στη Συρία το 2011, ο Ερντογάν άρχισε να αναζητά μια αλλαγή του καθεστώτος, ενώ ο Ομπάμα, ο οποίος ξεκίνησε δηλώνοντας πως «ο Άσαντ θα πρέπει να παραμεριστεί», τελικά άφησε τη Ρωσία και το Ιράν να αναλάβουν την πρωτοβουλία για τη Συρία.
Σύμφωνα με τις πηγές των Ηνωμένων Εθνών, μέχρι σήμερα τουλάχιστον 250.000 άνθρωποι έχον χάσει τη ζωή τους, 4,5 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και 6,5 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό. Εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες κατακλύζουν την Ευρώπη και αποσταθεροποιούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα 2,5 εκατομμύρια προσφύγων ή και περισσότερα που φιλοξενούνται στην Τουρκία θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα της χώρας. Ορισμένοι αναλυτές κατηγορούν τις ασυνάρτητες και ασαφείς πολιτικές της κυβέρνησης Ομπάμα για την τραγωδία στη Συρία. Άλλοι πιστεύουν πως η κυβέρνηση Ομπάμα, στόχευε από την αρχή στη επίλυση της συριακής κρίσης με τη συμφωνία της Ρωσίας και του Ιράν και έκανε τα στραβά μάτια στην καταστροφή της Συρίας για χάρη του Ισραήλ.
Δεν μπορεί να υποτιμηθεί και η ευθύνη της τουρκικής κυβέρνησης στη συριακή τραγωδία. Ήλπιζε να παρέμβουν οι ΗΠΑ και όταν αυτό δεν συνέβη άρχισε να παρέχει στήριξη, με πολλούς τρόπους, σε διάφορες ένοπλες ομάδες που μάχονταν εναντίον του καθεστώτος Άσαντ. Τελικά, εγκατέλειψε τις συνομιλίες με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) και κήρυξε το ΡYD εχθρό, σπρώχνοντάς το σε μια συμμαχία με τη Ρωσία. Και μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους τον περασμένο Νοέμβριο, η Άγκυρα έχει χάσει σχεδόν όλη την επιρροή της στη Συρία.
Πού είναι πιθανό να οδηγήσει η κρίση μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον; Στις ΗΠΑ εκφράζονται απόψεις που υποστηρίζουν την απομάκρυνση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον δεν είναι καθόλου πιθανό να θυσιάσει τη συμμαχία της με την Άγκυρα, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι αναζητεί τρόπους να μειώσει την εξάρτησή της από τη συνεργασία της με την Τουρκία, ιδιαίτερα στην αεροπορική βάση του İncirlik. Αντίθετα, η εξάρτηση της Άγκυρας από τη δυτική συμμαχία έχει αυξηθεί σημαντικά μετά την επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία. Ακόμα και ο Ερντογάν δεν μπορεί να αντέξει την επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ ή την ΕΕ.
Η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την επείγουσα ανάγκη του επαναπροσδιορισμού της εγχώριας και εξωτερικής πολιτικής της ώστε να διασφαλίσει την εσωτερική της σταθερότητα και την εδαφική της ακεραιότητα. Ωστόσο, κανείς δεν γνωρίζει πώς θα αντιμετωπιστεί αυτή η επείγουσα ανάγκη.

Πηγή/todayszaman.com, icmu.nyc.gr