Απόδοση-Επιμέλεια: Αριστέα Τσαμαδιά

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ– Ένα στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση θα προκαλούσε ένα κύμα αναλύσεων αναφορικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της χώρας έπειτα από την κατάρρευση της Δημοκρατίας. Όμως, ακόμα και τα αποτυχημένα πραξικοπήματα μπορούν να έχουν συνέπειες. Η ανεπιτυχής απόπειρα από μέλη του τουρκικού στρατού να απομακρύνουν τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdoğan θα έχει εκτεταμένες συνέπειες για τις εξωτερικές σχέσεις της Τουρκίας και τον περιφερειακό της ρόλο.

Ειδικά, σχέση της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες οδεύει προς σοβαρές αναταραχές.
Η απόπειρα πραξικοπήματος προμηνύει μια νέα και δύσκολη φάση για τη σχέση Τουρκίας-ΗΠΑ, καθώς οι τουρκικέ αρχές έχουν ταυτίσει τη σχέση αυτή με τον Fethullah Gülen, έναν Μουσουλμάνο ιεροκήρυκα που ζει κοντά στη Φιλαδέλφεια από το 1999, του οποίου ορισμένοι ακόλουθοι δραστηριοποιούνται στην Τουρκία.

Ο Gülen είχε κατηγορηθεί προηγουμένως ότι είχε εγκαταστήσει μια παράλληλη κρατική δομή πρωταρχικά στο εσωτερικό της αστυνομίας, του δικαστικού συστήματος και του στρατού. Πιο πρόσφατα, οι τουρκικές αρχές ανακήρυξαν το κίνημα του Gülen τρομοκρατική οργάνωση, μια σφραγίδα που απέκτησε νέο νόημα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Όμως, παρά τα αυξανόμενα στοιχεία αναφορικά με τον Gülen και τους ακολούθους του, η εντύπωση που κυριαρχεί στην Άγκυρα είναι ότι μέχρι σήμερα οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να περιορίσουν τις δραστηριότητες του δικτύου του, που περιλαμβάνει σχολεία και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

Αυτό το δίκτυο επιτρέπει στο κίνημα του Gülen να συγκεντρώσει ορισμένους πόρους που οι αρχές υποστηρίζουν χρησιμεύουν στην υποστήριξη των παράνομων επιχειρήσεων στην Τουρκία. Ως αποτέλεσμα, η συνεχιζόμενη παραμονή του Gülen σην Pennsylvania έχει καταστεί όχι μόνο ζήτημα αντιπαράθεσης στις διμερείς σχέσεις, αλλά και σημαντική πηγή αντι-αμερικανισμού στην Τουρκία.

Το αποτυχημένο πραξικόπημα ενίσχυσε αυτή την τάση. Στην εποχή μετά το πραξικόπημα, οι ΗΠΑ θα δεχτούν σημαντική πίεση να αναθεωρήσουν την φιλελεύθερη στάση τους απέναντι στον Gülen . Η τουρκική πλευρά έχει ήδη δηλώσει ότι θα κινήσει επίσημη αίτηση έκδοσής του.
Ως εκ τούτου, το πραξικόπημα έφερε μια νέα επιτακτική ανάγκη για τους δύο συμμάχους του ΝΑΤΟ να επιλύσουν αυτήν τη σημαντική διαφορά. Μια αποτυχία να βρουν κοινό έδαφος κάτω από αυτές τις συνθήκες, θα αποδυναμώσει τις προοπτικές συνεργασίας σε πολλά επίπεδα.

Η αποτελεσματικότητα της κοινής πάλης ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος( ISIS ), η οποία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις αεροπορικές επιδρομές που προέρχονται από την αεροπορική βάση του Incirlik στη νότια Τουρκία, αναμφίβολα θα τεθεί σε κίνδυνο. Γενικότερα , η ρωγμή σε αυτή τη σημαντικότατη διμερή σχέση θα αποδυνάμωνε τη συνοχή του ΝΑΤΟ στην πολιτική της απέναντι στη Ρωσία, με την Τουρκία να επιδιώκει να προχωρήσει πέρα από το συγκρουσιακό πλαίσιο που καθορίστηκε κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής της Συμμαχίας στη Βαρσοβία.

Οι συνέπειες του αποτυχημένου πραξικοπήματος είναι επίσης πιθανό να επηρεάσουν τη σχέση της Τουρκίας με την Ευρώπη. Τον Μάρτιο, η Τουρκία και η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησαν σε ένα φιλόδοξο πακέτο μέτρων σχεδιασμένο ώστε να ανακοπεί η ροή προσφύγων προς την Ευρώπη.

Όμως, παρόλο που η συμφωνία αποτέλεσε μια ξεκάθαρη επιτυχία, παραμένει πολιτικά ευάλωτη. Για την Τουρκία το μεγαλύτερο έπαθλο ήταν η δέσμευση της Ένωσης να άρει τους περιορισμούς στη χορήγηση θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες που ταξιδεύουν εντός της περιοχής Schengen, μια κίνηση που θα ίσχυε από τον Ιούνιο. Αντί για αυτό, η απελευθέρωση των θεωρήσεων μετακινήθηκε για τον Οκτώβριο, με αποτέλεσμα η Τουρκία να αρνηθεί να συμμορφωθεί με λίγους εναπομείναντες όρους.

Στο επίκεντρο του διπλωματικού αδιεξόδου είναι η απαίτηση της ΕΕ η Τουρκία να τροποποιήσει την αντιτρομοκρατική νομοθεσία της για να εξασφαλίσει ότι συμμορφώνεται καλύτερα με τους κανόνες που καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο στόχος είναι να περιοριστεί η εφαρμογή της νομοθεσίας για τις πραγματικές υποθέσεις τρομοκρατίας και να αποτραπεί η χρήση της ως εργαλείου για τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Όμως, η κατάσταση μετά το πραξικόπημα θα μειώσει την προθυμία της κυβέρνησης να τροποποιήσει το αντι-τρομοκρατικό πλαίσιο της Τουρκίας.

Ως αποτέλεσμα, μια διπλωματική κρίση ως τον Οκτώβριο είναι πιθανή, με την Τουρκία να υποστηρίζει ότι η ΕΕ απέτυχε να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Το σύνολο του πακέτου για τους πρόσφυγες, σύμφωνα με το οποίο η Τουρκία εξακολουθεί να φιλοξενεί περισσότερους από 2,8 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, θα μπορούσε στη συνέχεια να τεθεί σε κίνδυνο, με συνέπεια την αύξηση της ροής των αιτούντων άσυλο.

Τέλος, το αποτυχημένο πραξικόπημα θα έχει επιπτώσεις στην ικανότητα της Τουρκίας να συμβάλει στην περιφερειακή ασφάλεια. Ο τουρκικός στρατός θα υποβληθεί πλέον σε μια οδυνηρή διαδικασία κάθαρσης από τους υποστηρικτές του Gülen, και το ηθικό του και η συνοχή του αναπόφευκτα θα επηρεαστούν σε μια εποχή που οι ένοπλες δυνάμεις διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στις προσπάθειες της Τουρκίας για την καταπολέμηση των Κούρδων αυτονομιστών και της τρομοκρατίας του ISIS και στην ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων της Τουρκίας, που συνέβαλαν στο να εμποδίζουν τη ροή των ξένων τζιχαντιστών προς τον ελεγχόμενο από το ISIS έδαφος της Συρίας. Ακόμα, η έλλειψη εμπιστοσύνης έπειτα από την απόπειρα πραξικοπήματος θα καταστήσει τη συνεργασία μεταξύ του στρατού, της αστυνομίας και των υπηρεσιών πληροφοριών ιδιαίτερα προβληματική.

Ακριβώς όπως τα επιτυχημένα πραξικοπήματα, τα αποτυχημένα μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας μιας χώρας. Το κακότεχνο πραξικόπημα της Τουρκίας καταδεικνύει ότι σημαντικές αλλαγές θα επέλθουν αναφορικά με τη σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Πηγή: https://www.project-syndicate.org/commentary/turkey-international-relations-failed-coup-by-sinan-ulgen-2016-07

Πηγή/icmu.nyc.gr