Γράφει οΚάτς80

Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών της Γερμανίας στρέφει όλο και περισσότερο την προσοχή της στα Βαλκάνια, σύμφωνα με μια έκθεση στην οποία και αναφέρετε η γερμανική εφημερίδα Berliner Zeitung. Η BND, δεν έχει επιβεβαιώσει την πληροφορία, αλλά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σπάνια αναφέρονται σε εργασίες της BND. Αυτό που έγινε στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε να αξιολογηθεί ως μια παρουσίαση στο κοινό να γνωρίζει πού βρίσκεται το επίκεντρο της. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η έκθεση είναι συνεπής με την ευρύτερη εξωτερική πολιτική της Γερμανίας, η οποία επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στα Βαλκάνια τα τελευταία χρόνια.

Η Γερμανία είναι ένας από τους πρώτους τρεις εξαγωγικούς προορισμούς της Σερβίας, της Κροατίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, του Μαυροβουνίου, της πρώην Γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας, της Αλβανίας και του Κοσσυφοπεδίου και είναι ένας από τους κορυφαίους ευρωπαίους επενδυτές στην περιοχή, καθιστώντας το Βερολίνο τον σημαντικότερο εταίρο της ΕΕ στα βαλκανικά κράτη.

Τα τελευταία χρόνια, η Γερμανία έχει ενισχύσει τη σχέση της με τη Σερβία ειδικότερα, αν και η Κροατία έχει ιστορικά στενότερους δεσμούς με το Βερολίνο. Οι βελτιωτικές σχέσεις της Γερμανίας με τη Σερβία οφείλονται εν μέρει στους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών. Η Γερμανία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας σερβικών εξαγωγών και μεταξύ των πέντε πρώτων επενδυτών στη Σερβία. Οι ίδιοι οι Σέρβοι αναγνωρίζουν τα οφέλη από τους ισχυρούς δεσμούς με το Βερολίνο. Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στις 15 Νοεμβρίου έδειξε ότι το ένα τρίτο των Σέρβων αποδέχονται ότι οι γερμανικές εταιρείες είναι οι πιο επιθυμητοί επενδυτές, προσφέροντας καλούς μισθούς και ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη.

Η Γερμανία έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ΕΕ στις σχέσεις με τα κράτη των Βαλκανίων. Το 2008, όταν η χρηματοπιστωτική κρίση εξέθεσε κοινωνικές και πολιτικές ρωγμές στην ένωση, οι ελπίδες άρχισαν να εξαφανίζονται από τα βαλκανικά κράτη που ήθελαν να προσχώρησαν τότε στην ένωση. Καθώς οι χώρες είχαν λιγότερη χρηματοδότηση από την ΕΕ, μειώθηκαν επίσης οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού και μεταρρύθμισης. Η Ρωσία ήταν μια άλλη σημαντική πηγή εξωτερικής χρηματοδότησης για την περιοχή, αλλά με την έναρξη της κρίσης στην Ουκρανία, καθώς και με τα οικονομικά προβλήματα της Μόσχας, κατέστη σαφές στα βαλκανικά κράτη ότι δεν μπορούσαν να εξαρτηθούν από τη Ρωσία για οικονομική υποστήριξη. Γύρισαν έτσι στην ΕΕ και αυτό σήμαινε τη στροφή προς τη Γερμανία, σαν τον de facto ηγέτη της ΕΕ.

Την εποχή εκείνη, η Γερμανία δεν μπορούσε να αντέξει άλλη κρίση στην Ευρώπη και έτσι ήθελε να διατηρήσει έναν ορισμένο βαθμό ελέγχου και σταθερότητας στα Βαλκάνια. Το Βερολίνο ήδη συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία και αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την τραπεζική κρίση της ευρωζώνης, η οποία απειλούσε την οικονομική σταθερότητα της Γερμανίας. Ως εκ τούτου, έπρεπε να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην πολιτική της ΕΕ έναντι των Βαλκανίων και να βοηθήσει την περιοχή να αποφύγει οικονομικά προβλήματα που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τις χώρες αυτές και να αποτελέσουν απειλή για την ασφάλεια σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Τον Αύγουστο του 2014, η Γερμανία καθιέρωσε τη λεγόμενη Διαδικασία του Βερολίνου, μια διπλωματική πρωτοβουλία για την ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των Βαλκανικών κρατών και της ΕΕ.

Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, η Γερμανία κατέστησε σαφές ότι θεωρεί τη Σερβία ως το σημαντικότερο κράτος της περιοχής λόγω της στρατηγικής της θέσης. Έχει καταβάλει μεγάλη προσπάθεια όχι μόνο για να υποστηρίξει τις σχέσεις της Σερβίας με τις Βρυξέλλες αλλά και για να διευκολύνει το διάλογο μεταξύ της Σερβίας και του Κοσσυφοπεδίου Το 2017, η Γερμανία ανακοίνωσε ότι θα διευρύνει τη διαδικασία του Βερολίνου στη διαδικασία του Βερολίνου Plus, η οποία θα πρέπει να αυξήσει τη χρηματοδότηση της περιοχής από τις ευρωπαϊκές χώρες που ενδιαφέρονται για έργα υποδομής και ανάπτυξης. Μεταξύ των προγραμματισμένων έργων είναι ένας αυτοκινητόδρομος που συνδέει τη Σερβία με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και έναν άλλο που συνδέει το Βελιγράδι με τα Τίρανα της Αλβανίας μέσω της Πρίστινα του Κοσσυφοπεδίου.

Το ενδιαφέρον της Γερμανίας για τα Βαλκάνια και τη Σερβία έχει αυξηθεί από το 2015, όταν η μεταναστευτική κρίση έπληξε την Ευρώπη. Η κύρια διαδρομή για τους μετανάστες που προσπαθούν να φτάσουν στη Γερμανία ήταν μέσω των Βαλκανίων. Το βόρειο τμήμα της Σερβίας είναι επίπεδο και ιδιαίτερα εύκολο στα να διασχιστεί, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στη χώρα. Στην πραγματικότητα, η Γερμανία βλέπει τα βαλκανικά κράτη ως κρίσιμο στοιχείο της ασφάλειάς της και εν μέρει για το λόγο αυτό το Βερολίνο υπήρξε σθεναρός υποστηρικτής της ένταξής τους στην ΕΕ. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι το Μαυροβούνιο και η Σερβία θα μπορούσαν να ενταχθούν στην ΕΕ έως το 2025 μια δήλωση που πιθανόν να έχει επηρεαστεί από τη Γερμανία. Η Γερμανία αναγνωρίζει ότι υπάρχουν εμπόδια για να συμβεί αυτό, αλλά η διατήρηση των ελπίδων των χωρών των Βαλκανικών κρατών στην ΕΕ θα τους ενθαρρύνει να υιοθετήσουν μια πιο φιλοδυτική στάση υπέρ του εκσυγχρονισμού.

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η έκθεση για την εστίαση της BND στα Βαλκάνια δημοσιεύθηκε την ίδια μέρα που η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ παρακολούθησε μια σύνοδο κορυφής ΕΕ-Αφρικής επικεντρωμένη στη μετανάστευση. Ο χειρισμός της Γερμανικής κυβέρνησης στην μεταναστευτική κρίση αύξησε την υποστήριξη των πολιτών για την άκρα δεξιά στη Γερμανία. Τα κυρίαρχα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης και του κόμματος της Μέρκελ, έχασαν έδρες από το εθνικιστικό κόμμα Alternative for Germany στις εκλογές του Σεπτεμβρίου και η καγκελάριος ήταν υπό πίεση για να αποφευχθεί μια άλλη εισροή μεταναστών. Η συνεργασία με κράτη εκτός της ΕΕ, όπως αυτά των Βαλκανίων, μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή της διαδρομής προς τη Δυτική Ευρώπη και να σταματήσει μια νέα κρίση. Η έκθεση της BND μπορεί να αποτελέσει ένα μήνυμα στο γερμανικό εκλογικό σώμα ότι η Μέρκελ είναι σοβαρή και ασχολείται όσον αφορά τον έλεγχο της μετανάστευσης, ένα βασικό μέρος της οποίας είναι και η παρακολούθηση των Βαλκανίων.

Υπάρχει και μια άλλη διάσταση στο ενδιαφέρον της Γερμανίας για την περιοχή. Η ιδέα του Intermarium, μιας συμμαχίας με χώρες της Βαλτικής Θάλασσας και της Μαύρης Θάλασσας, τα μέλη της ομάδας στην Ανατολική Ευρώπη συζήτησαν για την επέκταση στα νοτιοδυτικά προς την Αδριατική Θάλασσα, συμπεριλαμβάνοντας την Αυστρία, την Κροατία και τη Σλοβενία. Αλλά η προσθήκη της Κροατίας και της Σλοβενίας σε αυτή τη μεγαλύτερη συμμαχία, που αναφέρεται ως Πρωτοβουλία Τριών Θαλάσσιων, θα μπορούσε να θυμηθούν τη Σερβία, η οποία θα παραμείνει περιβαλλόμενη από μέλη μιας ομάδας από την οποία αποκλείστηκε.

Η Γερμανία το κατανοεί πολύ καλά αυτό. Διατηρώντας στενή σχέση με τη Σερβία, το Βερολίνο μπορεί να στέλνει μήνυμα στα μέλη της Ανατολικής Ευρώπης του Intermarium καθώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες, που υποστήριξε τη συμμαχία, ότι εξακολουθεί να είναι ένα ισχυρό ευρωπαϊκό έθνος και ενδιαφέρεται για το μέλλον της Ανατολικής Ευρώπης. Σε έναν κόσμο όπου η ΕΕ και το ΝΑΤΟ αποδυναμώνουν, η Γερμανία πρέπει να ενεργεί ανεξάρτητα για να εξασφαλίσει τα δικά της συμφέροντα.

Χρήστος Κατσέας