Γράφει ο Κάτς80

Ποιοι είναι οι διαδηλωτές και ποια είναι τα παράπονά τους;

Για πάνω από μία εβδομάδα, οι διαδηλωτές στο Ιράν σε περισσότερες από 60 πόλεις σε όλη τη χώρα, έχουν εξοργιστεί και συσπειρωθεί διαδηλώνοντας και καταδεικνύοντας την οικονομική κακουχία, τη διαφθορά, την κακοδιαχείριση και τις άθλιες δραστηριότητες του Ιράν στην περιοχή.Οι διαδηλωτές μπορούν γενικά να χωριστούν σε δύο ομάδες: εργάτες και νέοι. Και οι δύο έχουν βαθύτατα οικονομικά παράπονα εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Οι εργαζόμενοι έχουν ήδη διαμαρτυρηθεί και διαμαρτύρονται εδώ και πολλά χρόνια, ιδιαίτερα όσον αφορά την περιορισμένη προστασία του εργατικού δυναμικού, τις συνθήκες εργασίας, τους απλήρωτους και τους φτωχούς μισθούς, καθώς και την αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα και τις αυξανόμενες τιμές.

Οι νέοι είναι βαθιά θυμωμένοι από τις προοπτικές τους μέσα στην Ισλαμική Δημοκρατία και πολλοί αισθάνονται ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Η ανεργία μεταξύ νέων είναι επίσημα 25% και η δημιουργία θέσεων εργασίας αποτελεί σημαντική πρόκληση για την κυβέρνηση. Το οικονομικό πρόγραμμα του Προέδρου Hassan Rouhani και ο πρόσφατος προϋπολογισμός επικεντρώθηκαν στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης των νέων μέσω τόσο ξένων όσο και εγχώριων επενδύσεων. Ωστόσο, η αναβίωση των διεθνών επενδύσεων μετά την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας ήταν βραδύτερη από την αναμενόμενη.

Οι διαδηλωτές επίσης επιτέθηκαν προσωπικά στην πολιτική ηγεσία του Ιράν, ζητώντας συγκεκριμένα την παραίτηση του Ανώτατου θρησκευτικό-πολιτικού ηγέτη Ali Khamenei. Εξέφρασαν επίσης τη δυσαρέσκειά τους για το γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκαν εθνικοί πόροι για τη στήριξη της περιφερειακής εξωτερικής πολιτικής του Ιράν και όχι για υποδομές και άλλα θέματα όπως για κοινωνική πολιτική.

Πώς διαφέρουν αυτές οι ενστάσεις από τις διαδηλώσεις της Πράσινης Κίνησης μετά τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές του 2009;

Οι διαμαρτυρίες αυτές διαφέρουν από τις διαμαρτυρίες του 2009 για διάφορους λόγους. Πρώτον, η αρχική διαμαρτυρία υποτίθεται ότι οργανώθηκε από σκληροπυρηνικούς στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράν, Mashhad, ως μέρος ενός σχεδίου για να επικρίνει τα οικονομικά σχέδια της Ρουχάνι. Από εκεί, οι διαμαρτυρίες κόπασαν αυθόρμητα, χωρίς συνεκτική οργάνωση και ηγεσία, σε όσο το δυνατόν περισσότερες από 66 ιρανικές πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτό είναι το ευρύτερο γεωγραφικό πεδίο της εθνικής οικονομικής απογοήτευσης που παρατηρήθηκε μετά την επανάσταση του 1979.

Σε αντίθεση με το 2009, αυτές οι διαδηλώσεις συγκεντρώθηκαν σε περιφερειακές πόλεις και δεν ήταν τόσο μεγάλες στην Τεχεράνη. Αλλά η συνολική κλίμακα αυτών των διαμαρτυριών δεν είναι σχεδόν τόσο μεγάλη όσο το 2009. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν εμπλέκονται περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι. Ενώ αυτό το στατιστικό στοιχείο είναι πιθανό να υποτιμηθεί, οι παρατηρητές και οι δημοσιογράφοι στο εσωτερικό της χώρας έχουν βάλει τον όγκο σε όχι περισσότερο από 50.000. Αντίθετα, εκατομμύρια ήταν παρόντες το 2009.

Ένας άλλος παράγοντας που διαφοροποιεί τις τρέχουσες διαμαρτυρίες είναι ότι μέχρι στιγμής υπάρχει πολύ περιορισμένη μεσαία, επαγγελματική και αστική συμμετοχή, ίσως λόγω του φόβου του προσωπικού κινδύνου και της αβεβαιότητας σχετικά με το αποτέλεσμα.

Πώς αντιδρούν διαφορετικές παρατάξεις στο καθεστώς; Θα ενισχύσει ή θα αποδυναμώσει τον Πρόεδρο Χασάν Ρουχάνι;

Το καθεστώς αδιαφορεί για τις διαμαρτυρίες, το γεωγραφικό τους πεδίο και τις προσωπικές επιθέσεις στην ηγεσία. Η πρώτη και μόνη δημόσια αντίδραση του Προέδρου Rouhani μέχρι σήμερα είναι να νομιμοποιήσει το δικαίωμα ειρηνικής διαμαρτυρίας, ενώ παράλληλα προειδοποιεί τους διαδηλωτές κατά της βίας. Ωστόσο, ο Ανώτατος ηγέτης Ali Khamenei, ο οποίος συζήτησε επίσης τα γεγονότα, δεν αντιμετώπισε λαϊκά παράπονα. Αντ’ αυτού, χρησιμοποίησε την ευκαιρία να εκτρέψει την ευθύνη, κατηγορώντας τις ΗΠΑ και άλλους περιφερειακούς παράγοντες για να προκαλέσει εσωτερική διαφωνία.

Ως πρώτο βήμα, η κυβέρνηση πρέπει να διατηρήσει την ενότητα, αλλά ο αναπόφευκτος ανταγωνισμός μεταξύ των υποστηριχτών του Ρουχάνι και των σκληροπυρηνικών που προσπαθούν να τον αποδυναμώσουν αναμφισβήτητα θα επανεμφανιστεί. Είναι πιθανό ότι ο Ρουχάνι και το κοινοβούλιο θα προσπαθήσουν να προβούν σε ορισμένες αναθεωρήσεις του προϋπολογισμού, όπως η αύξηση των επιδοτήσεων, για να αντιμετωπίσουν αμέσως τις λαϊκές ανησυχίες.

Για περισσότερες ουσιαστικές αλλαγές όμως, ο Rouhani θα πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτά τα γεγονότα ως μια ευκαιρία να διεκδικήσει μεγαλύτερη ισχύ κατά των μη εκλεγμένων οργάνων του κράτους, απαιτώντας μεγαλύτερη διαφάνεια και εποπτεία. Πρέπει επίσης να καταβάλει προσπάθεια να διοργανώσει δημοτικές – δημόσιες  συνεδριάσεις σε όλη τη χώρα και να συνδεθεί προσωπικά με απογοητευμένες εκλογικές περιφέρειες. Χωρίς προσωπική επαφή, ο Ρουχάνι θα χάσει σταδιακά περισσότερη νομιμότητα.

Πώς θα επηρεάσει αυτό το ζήτημα την εξωτερική πολιτική του Ιράν;

Οι διαμαρτυρίες έχουν αναμφίβολα εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη σταθερότητα του Ιράν και αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα του Ιράν ως περιφερειακού ηγεμόνα. Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξει άμεση αλλαγή στην εξωτερική πολιτική του Ιράν. Η υποστήριξη του Ιράν στη Συρία και τους μη κρατικούς παράγοντες σε όλη τη Μέση Ανατολή θα παραμείνει ισχυρή. Από την πλευρά της κυβέρνησης, η αποχώρηση από τις θέσεις της θα φανέρωνε αδυναμία και θα προσκαλούσε στο να ασκηθεί περαιτέρω πίεση από αντιπάλους όπως οι ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ.

Οι ιρανικές αρχές λένε τώρα ότι οι διαμαρτυρίες έχουν σταματήσει. Έχουν;

Όχι ακόμα, αλλά επιβραδύνουν. Η κυβέρνηση εφαρμόζει μια καταστολή. Έχουν συλλάβει τουλάχιστον 1.000 άτομα. Έχουν επιβραδύνει τις συνδέσεις στο Διαδίκτυο και έχουν μπλοκάρει τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης και εποπτεύουν αστυνομικά τους δρόμους και τις πόλεις γύρω από το Ιράν. Έχουν επίσης στείλει μηνύματα, προειδοποιήσεις και απειλές για την αποτροπή περαιτέρω αναταραχών.

Ωστόσο, εάν οι διαδηλώσεις συνεχίσουν την επόμενη εβδομάδα, αναμένουμε μια πιο αυστηρή κυβερνητική απάντηση.

Χρήστος Κατσέας