Γράφει ο Κάτς80

Η ικανότητα του Ηνωμένου Βασιλείου να συσπειρώσει μια ισχυρή διεθνή υποστήριξη, μπορεί να είναι η πιο σημαντική πτυχή της αντίδρασης μέχρι στιγμής.

Λίγο μετά την επίθεση αερίων στην πόλη Salisbury στον Sergei και την Yuliya Skripal. 

Η απάντηση του Ηνωμένου Βασιλείου όπως διατυπώθηκε από την πρωθυπουργό Theresa May στις 14 Μαρτίου περιλαμβάνει τρία σύνολα μέτρων:

• Διπλωματικές κυρώσεις: οι διμερείς επαφές υψηλού επιπέδου έχουν παγώσει και κανένας υπουργός ή μέλος της βασιλικής οικογένειας δεν θα παρευρεθεί στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Όμως, η εθνική ομάδα της Αγγλίας θα παίξει: έχει αποφευχθεί με λογική ο εγχώριος διχασμός αλλά και το αναποτελεσματικό μποϊκοτάζ.

Είκοσι τρεις αδήλωτοι αξιωματούχοι μυστικών υπηρεσιών που εργάζονται στη ρωσική πρεσβεία έχουν κηρυχθεί persona non grata, η μεγαλύτερη αποπομπή μετά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αυτό θα υποβαθμίσει την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει μελλοντικές εχθρικές ενέργειες στο βρετανικό έδαφος, αλλά δεν θα την εξαλείψει.

Οι «παράνομοι» υπάλληλοι, αυτοί που δεν είναι υπό διπλωματική κάλυψη, θα παραμείνουν δραστήριοι στο Ηνωμένο Βασίλειο και θα μπορούν να υποστηριχθούν από υπαλλήλους που πραγματοποιούν σύντομες επισκέψεις (όπως στην υπόθεση Litvinenko και ίσως και στην υπόθεση Skripal).

• Ευρύτερες εξουσίες για την αντιμετώπιση της κατασκοπείας και άλλων εχθρικών κρατικών δραστηριοτήτων, καθώς και μια πιο σθεναρή χρήση των υφιστάμενων εξουσιών για τη διενέργεια ελέγχων των επισκεπτών και των αποσκευών.
• Χρηματοδοτικές δράσεις: δέσμευση περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κυβέρνησης που «μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να απειλήσουν τη ζωή ή την περιουσία των υπηκόων ή κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου». Καθώς και νέες κυρώσεις κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως αυτές του νόμου Magnitsky που υιοθέτησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλοι.

Μετά τα αντίποινα της Ρωσίας σε αυτά τα μέτρα: μια διπλωματική απέλαση και το κλείσιμο του Προξενείου της Αγίας Πετρούπολης και του Βρετανικού Συμβουλίου στη Ρωσία, η Βρετανία σημείωσε ότι δεν θα κλιμακώσει προς το παρόν.

Πόσο αποτελεσματική είναι η αντίδραση του Ηνωμένου Βασιλείου; Στόχος του είναι να «αποτρέψει» καθιστώντας πιο δύσκολη τη Ρωσία να επιτύχει σε μια άλλη εχθρική δράση αυτού του είδους.

Ειδικότερα, τα οικονομικά μέτρα είναι περιορισμένα. Οποιαδήποτε περιουσιακά στοιχεία, όχι μόνο εκείνα του ρωσικού κράτους, που «απειλούν τη ζωή ή την περιουσία» θα πρέπει να παγώσουν. Νέες κυρώσεις θα ισχύουν μόνο για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όχι όπως συμβαίνει με την πιο εκτεταμένη αμερικανική εκδοχή του νόμου Magnitsky. Η ικανότητα των βασικών προσώπων και δικτύων γύρω από τον Πούτιν που προστατεύουν και νομιμοποιούν τις δραστηριότητες και τα περιουσιακά στοιχεία τους στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει υποβαθμιστεί. Ως αποτέλεσμα, η βιομηχανία των χρηματοπιστωτικών και νομικών υπηρεσιών της Βρετανίας, σημαντικός δικαιούχος των διμερών εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία, δεν έχει επηρεαστεί αρνητικά.

Πρέπει να υπάρξουν και δύο τελικά σημεία. Πρώτον, η Theresa May αναφέρθηκε σε άλλα μέτρα «που δεν μπορούν να ανακοινωθούν δημόσια για λόγους εθνικής ασφάλειας». Η αναφορά της για «μια σειρά εργαλείων σε ολόκληρο το πλάτος της εθνικής ασφαλείας» υποδεικνύει ότι μπορεί να περιλαμβάνουν και κυβερνοχώρους.

Τέλος, η σημαντικότερη πτυχή της αντίδρασης της Βρετανίας μπορεί να είναι η επιτυχία της στη συγκέντρωση της διεθνούς υποστήριξης. Παρά τις εντάσεις του Brexit η υπερατλαντική κοινότητα, του ΝΑΤΟ και η ΕΕ στήριξαν δημοσίως και σθεναρά τη θέση της Βρετανίας σχετικά με την επίθεση. Η εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να υπενθυμίσει στον επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ στη Μόσχα, Markus Ederer, για τις διαβουλεύσεις, καλύπτει μια αρκετά καλή «επίδειξη ενότητας». Η συντονισμένη απέλαση περισσότερων από 100 Ρώσων αξιωματούχων σε ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη αποτελεί επίσης μια άνευ προηγουμένου έκφραση αλληλεγγύης.

Αντίθετα, η διπλωματία της Ρωσίας ήταν εξίσου άκαμπτη, όπως κι η Βρετανία. Οι πολλές εξηγήσεις για τη δηλητηρίαση, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης, κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ότι η Βρετανία χρησιμοποίησε το νεύρο-παραλυτικό αέριο, δεν έγινε πιστευτό από κανέναν.

Αυτή η στιγμή της «δυτικής ενότητας» είναι πιθανό να καθορίσει μια πιο σκληρή άποψη για τη Ρωσία ως απειλή για την ασφάλεια. Αυτό, και όχι τα διμερή μέτρα της Βρετανίας, θα είναι το σημαντικότερο κόστος για τη Ρωσία.

Χρήστος Κατσέας