Γράφει η Βίκυ Μανιάτη

Η μετανάστευση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς ανέκαθεν οι άνθρωποι επιδίωκαν για διάφορους λόγους να μετακινούνται. Κάποιοι επιδίωκαν τη μετανάστευση προς αναζήτηση καλύτερων συνθηκών ζωής για εκείνους και τις οικογένειές τους. Άλλοι μετανάστευαν σε άλλες χώρες επειδή εξαναγκάζονταν λόγω της κατάστασης που επικρατούσε στην χώρα τους π.χ. πόλεμος ή επειδή υφίσταντο διώξεις εξαιτίας των πολιτικών τους πεποιθήσεων και φρονημάτων. Όποιες και να είναι οι αιτίες που ωθούσαν τους ανθρώπους να μεταναστεύουν, η πραγματικότητα είναι ότι η μετανάστευση αποτελεί πλέον ένα πολύ ουσιώδες ζήτημα για τα κράτη, καθώς είναι αλληλένδετο με την εθνική τους κυριαρχία. Οι πολιτικές διαμάχες σε εθνικό επίπεδο με επίκεντρο τη μετανάστευση ή τους μετανάστες μπορούν να πυροδοτήσουν πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις γύρω από ζητήματα όπως η ασφάλεια, η εθνική ταυτότητα, η κοινωνική αλλαγή και η οικονομική αβεβαιότητα. Αυτές οι πολιτικές συγκρούσεις αποτυπώνονται επίσης στο εθνικό δίκαιο, που διαμορφώνει το πλαίσιο εντός του οποίου συντελούνται οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών. Τα κράτη θεσπίζουν ολοένα και πιο αυστηρούς κανόνες, συχνά λόγω  της λαϊκής εχθρότητας απέναντι στους μετανάστες.

Τα πολιτικά και νομοθετικά πλαίσια που περιορίζουν τη νόμιμη μετανάστευση οδηγούν συχνά στην αύξηση του ποσοστού των μεταναστών χωρίς χαρτιά, που είναι ακόμα πιο ευάλωτοι στην εκμετάλλευση και την κακομεταχείριση. Συνεπώς, στο πεδίο αυτό διακυβεύονται ουσιώδη συμφέροντα τόσο των ατόμων όσο και του κράτους.1

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συνεχή αύξηση των μεταναστευτικών ροών προς διάφορους προορισμούς. Ένας από αυτούς τους προορισμούς είναι η Ε.Ε. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή μετατροπή των ευρωπαϊκών κρατών σε χώρες υποδοχής μεταναστών. Αυτό το γεγονός συνδυαζόμενο με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τη διεύρυνση της ευρωπαϊκής ηπείρου καθιστά επιτακτική ανάγκη για την Ε.Ε. τη χάραξη και την υλοποίηση μιας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής.2 

Σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε διάφορες, συχνά επικαλυπτόμενες, κατηγορίες μεταναστών:3 

• Νόμιμοι μετανάστες: μετανάστες που εισέρχονται στο κράτος έχοντας εξασφαλίσει σχετική άδεια, προσωρινή ή μη, από το κράτος προορισμού.
• Παράτυποι μετανάστες: μετανάστες που εισέρχονται στο κράτος με παράτυπο τρόπο, δίχως να διαθέτουν τα απαιτούμενα έγγραφα· ή μετανάστες που εισήλθαν με άδεια η όποια έκτοτε έληξε, αλλά οι ίδιοι διαμένουν εντός της εθνικής επικράτειας.

• Αιτούντες άσυλο ή πρόσφυγες: μετανάστες που εισέρχονται σε μια χώρα, νόμιμα ή παράτυπα, προκειμένου να αποφύγουν τη δίωξη στη χώρα προέλευσης, όπως ορίζεται από το Άρθρο 1A της Σύμβασης της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων.
• Άλλοι μετανάστες που χρήζουν προστασίας: εδώ υπάγονται διάφορες κατηγορίες μεταναστών των οποίων το καθεστώς δεν είναι επαρκώς ορισμένο αλλά οι οποίοι χρήζουν διεθνούς προστασίας, όπως αναγνωρίζει, με ποικίλες διαβαθμίσεις, το διεθνές δίκαιο. Σε αυτούς συγκαταλέγονται οι ανιθαγενείς (ανεξάρτητα από το αν είναι αιτούντες άσυλο ή πρόσφυγες), τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων, ασυνόδευτα παιδιά των οποίων το καθεστώς δεν έχει προσδιοριστεί, αιτούντες άσυλο η αίτηση των οποίων απορρίφθηκε ή παράτυποι μετανάστες που δεν μπορούν να απελαθούν λόγω της αρχής της μη επαναπροώθησης. 

Για να γίνει κατανοητή η κατάσταση που υφίσταται σήμερα στο πεδίο της μετανάστευσης, είναι σκόπιμη μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, η μεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη παρέμενε ακόμα στις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Οι φορείς που προηγήθηκαν της ίδρυσης της Ε.Ε. απαρτίζονταν από ένα σχετικά μικρό αριθμό κρατών και το κέντρο προσοχής της ευρωπαϊκής συνεργασίας εντοπιζόταν στην αναδυόμενη εσωτερική αγορά. Παρότι η Συνθήκη της Ρώμης (1957) ήδη προέβλεπε έναν χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας ανθρώπων, η υλοποίηση του θα καθυστερούσε για αρκετές δεκαετίες.

Η μεταναστευτική πολιτική σε εθνικό επίπεδο στη βόρεια Ευρώπη καθοριζόταν από τους υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης του Φορντικού μοντέλου, ενώ άλλα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου ήταν σε μεγάλο βαθμό χώρες προέλευσης μεταναστευτικών ροών, εξάγοντας εργατικό δυναμικό στον Βορρά. Συνεπώς, η μεταναστευτική πολιτική ήταν στενά συνδεδεμένη με το πεδίο των πολιτικών σχετιζόμενων με την κοινωνία και την αγορά εργασίας και σπάνια συζητιόταν παρά μόνο ως ένα ζήτημα εσωτερικής ασφάλειας.4 

Για τον εντοπισμό της γένεσης της μεταναστευτικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αφετηρία αποτελεί η εμφάνιση της ομάδας που αποκαλείται ως TREVI («Terrorisme, Radicalisme, Extremisme et Violence Internationale» / «Τρομοκρατία, Ριζοσπαστισμός, Εξτρεμισμός και Διεθνής Βία ) το 1975 και ιδρύθηκε ως ένα διακυβερνητικό δίκτυο έξω από τα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ο αρχικός στόχος, όπως διαφαίνεται από την ονομασία ήταν να παρέχει αστυνομική συνεργασία σε διασυνοριακό επίπεδο κατά περιστατικών βίας που διακρίνονταν από έντονα πολιτικά κίνητρα. Ωστόσο, η ομάδα αυτή σύντομα συμπεριέλαβε τη διεθνή μετανάστευση στις προτεραιότητες της.

Ο φορέας αυτός εξακολούθησε να υφίσταται κατά τη δεκαετία του ’80 και απορροφήθηκε τελικά στα πλαίσια του πυλώνα της Ε.Ε. για τη Δικαιοσύνη και τις Εσωτερικές Υποθέσεις μέσω της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1992. Παρεμπιπτόντως, οι πολιτικές για τη μετανάστευση και τα σύνορα εξακολουθούν να διαμορφώνονται και να αποφασίζονται σε αυτόν τον πυλώνα μέχρι και σήμερα.5 

Ο συγκερασμός των πολιτικών για τη μετανάστευση, τα σύνορα και την ασφάλεια στην Ευρώπη μπορεί να αποδοθεί συνοπτικότερα με την εξέλιξη που ανέκυψε και οδήγησε σε αυτό που είναι γνωστό σήμερα ως ζώνη Σένγκεν, δηλαδή αποτελεί μια ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας προς τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε, με παράλληλη κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και γενικότερα βρίσκεται στον πυρήνα των ευρωπαϊκών εσωτερικών πολιτικών.

Η πρώτη Συνθήκη Σένγκεν υπογράφτηκε το 1985, αποσκοπώντας σε κατάργηση των ελέγχων εσωτερικά των συνόρων μεταξύ των κρατών που συμμετείχαν, κατανομή της ευθύνης για διασφάλιση της περιοχής Σένγκεν μέσω της ενίσχυσης των εξωτερικών συνόρων και μιας κοινής πολιτικής για το θέμα της βίζας. Επίσης, αυτή η συμφωνία θέσπισε την πρώτη πανευρωπαϊκή βάση πληροφοριών, το Πληροφοριακό Σύστημα Schengen (Schengen Information System / SIS). Η Σύμβαση Σένγκεν του 1990 (Schengen II) περιέγραφε εκτενώς την υλοποίηση της πολιτικής βούλησης, όπως αυτή αποτυπώθηκε στη Συνθήκη Σένγκεν Ι και δημιούργησε την τεχνική υποδομή. Ωστόσο, ένα σημαντικό μέρος της Σύμβασης περιείχε διατάξεις που αντιμετώπιζαν και το θέμα των αιτούντων άσυλο., σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης το 1951. Η Σύμβαση Σένγκεν επιδίωκε κατάργηση πολλαπλών αιτήσεων χορήγησης ασύλου σε διαφορετικά κράτη της ζώνης Σένγκεν, μέσω της θέσπισης του κανόνα μιας ευκαιρίας (one chance rule) καθώς και  περιορισμό της ελεύθερης μετακίνησης των αιτούντων άσυλο εντός της ζώνης Σένγκεν.

Ακόμα, καθόριζε τα κριτήρια με τα οποία θα προσδιοριζόταν το ποιο κράτος θα έφερε την ευθύνη για εξέταση των αιτήσεων χορήγησης ασύλου, δηλαδή απέδιδε την ευθύνη κυρίως στα κράτη που εντοπίζονταν στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.. Περίπου, την ίδια εποχή, αυτές οι πολιτικές ενσωματώθηκαν στον Κανονισμό του Δουβλίνου (Dublin I), όπου επέκτειναν την εφαρμογή τους σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη που εξακολουθούσαν να είναι εκτός Σένγκεν.6 

Επομένως, μέσω των Συμβάσεων Σένγκεν και των Κανονισμών του Δουβλίνου, αναδύθηκαν οι κύριοι μηχανισμοί μεταναστευτικής πολιτικής δηλαδή ενισχυμένα εξωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα, περιορισμός της κυκλοφορίας εντός αυτών των συνόρων, και ψηφιακές βάσεις πληροφοριών για εντοπισμό των μεταναστών και στα σύνορα και εντός της Ε.Ε. Ωστόσο, οι μηχανισμοί αυτοί παρέμεναν εκτός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έως το 1997, ώσπου με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ ενοποιήθηκαν σε ένα πιο ομοιογενές ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικών.

Η Συνθήκη του Άμστερνταμ, που τέθηκε σε ισχύ 2 χρόνια αργότερα, μπορεί σε γενικές γραμμές να πιστωθεί τη μετατόπιση αρμοδιοτήτων λήψης αποφάσεων σε πολλά πεδία πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό ισχύει κυρίως για τον πυλώνα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων, με την εξαγγελόμενη δημιουργία μιας ζώνης ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης και κατ’ επέκταση για εφαρμογή πολιτικών αφορώντων τη μετανάστευση και τα σύνορα.

Ενσωμάτωσε τις Συμβάσεις Σένγκεν στο νομικό πλαίσιο της Ε.Ε., ενώ μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες για τον πυλώνα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων ήταν η θέσπιση ενός Κοινού Συστήματος Ευρωπαϊκού Ασύλου (Common European Asylum System /CEAS), το οποίο ξεκίνησε να υφίσταται το 1999. Η προσέγγιση αφορούσε λιγότερο τη δημιουργία ενός εξ ολοκλήρου νέου ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης ασύλου και περισσότερο την ομογενοποίηση ή τη συγχώνευση διαφορετικών εθνικών πολιτικών χορήγησης ασύλου στο εσωτερικό της Ε.Ε. Προς αυτό το σκοπό, θεσπίστηκε ένα πακέτο κανονισμών και οδηγιών περίπου το 2003, συνοδευόμενο από μέτρα χρηματοδότησης όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων. Οι οδηγίες, λιγότερο δεσμευτικές, επιδίωκαν την θέσπιση των ελάχιστων προδιαγραφών αναφορικά με τη διαδικασία ασύλου, τις συνθήκες υποδοχής κατά τη διαδικασία του ασύλου, τα κριτήρια αναγνώρισης προσφύγων και την οικογενειακή επανένωση.

Οι κανονισμοί, ωστόσο περισσότερο δεσμευτικοί, έθεσαν τα θεμέλια του Κοινού Συστήματος Ευρωπαϊκού Ασύλου. Ο Κανονισμός Δουβλίνου ΙΙ σε μεγάλο βαθμό ενσωμάτωσε τη Σύμβαση Δουβλίνου στο ευρωπαϊκό δίκαιο, ενώ ο κανονισμός για το EURODAC το 2005 δημιούργησε τις προϋποθέσεις για εφαρμογή του συστήματος που προέβλεπε ο Κανονισμός του Δουβλίνου και συνέβαλε στη δημιουργία μιας διοικητικής βάσης δεδομένων δακτυλικών αποτυπωμάτων. Όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. υποχρεώθηκαν στην εισαγωγή σε μια ευρωπαϊκή βάση δεδομένων των δακτυλικών αποτυπωμάτων όλων των αιτούντων άσυλο και των παράνομων μεταναστών που συλλαμβάνονταν στα σύνορα. Κατ’ επέκταση, ήταν εφικτός ο εντοπισμός της πορείας των μεταναστών εντός της Ε.Ε. και ο προσδιορισμός της χώρας πρώτης εισόδου.7 Σκόπιμη είναι και η αναφορά στον Κανονισμό Δουβλίνου ΙΙΙ, που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο 2013 και εμπεριέχει σαφείς διαδικασίες για προστασία των αιτούντων άσυλο και επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην αποτελεσματικότητα του συστήματος.8 

Η 11η Σεπτεμβρίου 2001, όταν έλαβαν χώρα οι τρομοκρατικές επιθέσεις στις ΗΠΑ, στάθηκε καθοριστική και για την Ε.Ε., καθώς αποφασίστηκε να τεθεί η τεχνολογική πλευρά του ελέγχου στα σύνορα στο επίκεντρο της μεταναστευτικής πολιτικής, με τη δημιουργία της FRONTEX, ενός ευρωπαϊκού φορέα για τα σύνορα το 2004. Η κύρια αποστολή της FRONTEX είναι η αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης προς την Ευρώπη, η παροχή υποστήριξης στις υπηρεσίες φύλαξης συνόρων των κρατών εντός Ε.Ε. και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ τους. Η έδρα της είναι στη Βαρσοβία και η λειτουργία της ξεκίνησε το 2005.9 Με τον Κανονισμό EU 2016/1624 της 14ης Σεπτεμβρίου 2016, η FRONTEX καθιερώθηκε ως ο  Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής.10 

Εκτός από την FRONTEX, σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης διαδραματίζουν και άλλοι ευρωπαϊκοί φορείς. Συνοπτικά αναφέρουμε 1) την EUROPOL, που συστάθηκε το 1995 και λειτουργεί από το 1999. Με έδρα την Χάγη, η EUROPOL παρέχει τη συνδρομή της στα κράτη μέλη για αποφυγή και καταπολέμηση των σοβαρότερων μορφών διεθνούς εγκλήματος, όπως διακίνηση και εμπορία ανθρώπων, 2) το EASO (European Asylum Support Office). Συστάθηκε το 2011, προκειμένου να ενισχύσει την συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών σε ζητήματα που αφορούν το άσυλο και να παρέχει τη συνδρομή του στα κράτη μέλη για την υλοποίηση των υποχρεώσεών τους απορρεουσών από το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου,11 3) η ESMA (European Maritime Safety Agency), που συστάθηκε το 2002 σύμφωνα με τον Κανονισμό EC 1406/2002.12 

Η σημασία που αποδίδει η Ε.Ε. στην χάραξη και υλοποίησης κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στο πεδίο της μετανάστευσης διαφαίνεται και σε επόμενα Συμβούλια όπως: 

• το Συμβούλιο Λάακεν το 2001, όπου συζητήθηκαν θέματα μετανάστευσης και ασύλου σε σχέση με τις αντίστοιχες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής του Τάμπερε (1999),13
• το Συμβούλιο της Σεβίλλης (2002), όπου τέθηκε στο επίκεντρο η παράνομη μετανάστευση και η λήψη μέτρων για καταπολέμησή της με έμφαση στα προγράμματα επαναπατρισμού και τη σύναψη συμφωνιών επανεισδοχής των παράνομων μεταναστών καθώς και η καλύτερη και αποτελεσματικότερη φύλαξη των συνόρων της Ε.Ε.14 Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2015, δυο προγράμματα επαναπατρισμού που υλοποιήθηκαν από την Ε.Ε. στέφθηκαν με επιτυχία, καθώς βοήθησαν 25.980 πρόσφυγες προερχόμενους από τις πιο ευάλωτες ομάδες να βρουν καταφύγιο σε ένα ευρωπαϊκό κράτος. Επίσης, υπάρχει πρόβλεψη για διάθεση ποσού 500 εκ. ευρώ στα κράτη μέλη για τα επόμενα δυο χρόνια προς αυτόν τον σκοπό.15 Τέλος, σκόπιμη είναι η αναφορά στο Ταμείο που συστάθηκε για αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης προερχόμενης από την Αφρική το Νοέμβριο 2015 και διαθέτει περίπου 3,3 δις. ευρώ προς αυτόν τον σκοπό.16
• το Συμβούλιο της Χάγης (2004), όπου τέθηκαν οι βάσεις του Προγράμματος Χάγης (2004 – 2009), το οποίο διαδέχτηκε το Πρόγραμμα του Τάμπερε και αφορούσε την ανάληψη ενεργειών από την Ε.Ε. για καταστολή όλων των μορφών παράνομης μετανάστευσης, ασφάλεια των συνόρων, συνεργασία με τρίτες χώρες και με την πολιτική επιστροφών να παραμένει ως κεντρική επιλογή στην κοινή μεταναστευτική πολιτική,17  
• το Συμβούλιο των Βρυξελλών (2005), όπου αποφασίστηκε η ενίσχυση της συνεργασίας Ε.Ε. με τρίτες χώρες με απώτερο σκοπό την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης,18
• το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Οκτ. 2008), όπου αποφασίστηκε το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο,19
• το Συμβούλιο Βρυξελλών (Ιουν. 2009), όπου εγκρίθηκε το Πρόγραμμα της Στοκχόλμης για την περίοδο 2010 – 2014) με σκοπό την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούσαν τη μετανάστευση, κ.λ.π.20 

Για την διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και των αιτούντων άσυλο, ο προϋπολογισμός της Ε.Ε. για την περίοδο 2014 – 2020 διαθέτει κονδύλια που ανέρχονται στο ποσό των 7,3 δις. ευρώ, ενώ για την περίοδο 2021 – 2027, το ποσό αυτό θα ανέλθει στα 11,3 δις, ποσό σημαντικά ενισχυμένο.21 Επίσης, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Επιτροπή θα προτείνει τη σύσταση ενός νέου ολοκληρωμένου Ταμείου για τη Διαχείριση των Συνόρων.22

Η βουλγαρική Προεδρίας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, η οποία φτάνει στο τέλος της, είχε και αυτή συμπεριλάβει τη μεταναστευτική πολιτική στις κυριότερες προτεραιότητες της. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η Βουλγαρία θα επιδιώξει τη συναίνεση σε κοινές προσπάθειες για την διαμόρφωση των πολιτικών αναφορικά με το άσυλο και τη μετανάστευση.23 

Η σημασία που αποδίδει η Ε.Ε. στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και του προσφυγικού ζητήματος διαφαίνεται και από τις δυο τελευταίες Συνόδους. Η μεν άτυπη Σύνοδος των ηγετών της Ε.Ε. για τη Μετανάστευση την Κυριακή 23 Ιουνίου, συνήλθε με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος, εν μέσω μιας κλιμακούμενης κρίσης που απειλούσε να διαλύσει τον συνασπισμό κυβέρνησης στη Γερμανία. Ωστόσο, δεν κατέστη δυνατή η διαμόρφωση ενιαίας στάσης από τους συμμετέχοντες ηγέτες και η Σύνοδος δεν επέφερε κανένα αποτέλεσμα.24

Ερχόμαστε στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής (28 Ιουνίου 2018), όπου μετά από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις οι αρχηγοί των 28 κρατών και κυβερνήσεων κατέληξαν σε συμφωνία για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, καταφέρνοντας να εξασφαλίσουν τη συναίνεση της Ιταλίας, που απειλούσε να προβάλει βέτο.25 Συγκεκριμένα, η συμφωνία που επετεύχθη σε αυτή τη Σύνοδο κορυφής αποτελεί ένα είδος συμβιβασμού σύμφωνα με τις δηλώσεις του Προέδρου, κου Donald Tusk.26 

Επιγραμματικά, τα κύρια σημεία της συμφωνίας συνοψίζονται στα εξής:27 

– Ενίσχυση της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ με ενωσιακή οικονομική και υλική στήριξη. Ενισχυμένος ρόλος της FRONTEX, σε συνεργασία με τρίτες χώρες και μέσω αύξησης των πόρων και ενίσχυσης της εντολής του.

– Δημιουργία ελεγχόμενων κέντρων αποβίβασης εντός ΕΕ (με εθελοντική απόφαση κάθε χώρας) με πλήρη στήριξη της Ε.Ε. με απώτερο στόχο τη διάκριση μεταξύ των παράτυπων μεταναστών, οι οποίοι θα επιστρέφονται και εκείνων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, για τους οποίους θα εφαρμόζεται η αρχή της αλληλεγγύης.    

– Δημιουργία περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης σε στενή συνεργασία με τρίτες χώρες, την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης / ΔΟΜ.

– Δημιουργία νέας εταιρικής σχέσης με την Αφρική, στόχος της οποίας να είναι ο ουσιαστικός κοινωνικοοικονομικός μετασχηματισμός της αφρικανικής ηπείρου, με αξιοποίηση των αρχών και των στόχων, όπως ορίζονται από τις αφρικανικές χώρες στην Ατζέντα 2063. Αυξημένες αναπτυξιακές χρηματοδοτήσεις, κίνητρα για ιδιωτικές επενδύσεις, νέες θέσεις εργασίας και αναβάθμιση τομέων υγείας, εκπαίδευσης, υποδομών, καινοτομίας, διακυβέρνησης, ισότητας των φύλων. Επίσης προβλέπεται η μεταφορά 500 εκατ. ευρώ από το 11ο αποθεματικό του ΕΤΑ στο Ευρωπαϊκό καταπιστευματικό Ταμείο Εκτάκτου Ανάγκης για την Αφρική και περαιτέρω συνεισφορά των κρατών μελών προς αναπλήρωση των πόρων του Ταμείου.

– Πλήρης υλοποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής Ε.Ε. – Τουρκίας και των διμερών συμφωνιών επανεισδοχής αδιακρίτως έναντι όλων των κρατών μελών. Συνεργασία με εταίρους της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων και υποστήριξη προς αυτούς με απώτερο σκοπό την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης και την αποτελεσματικότερη προστασία των συνόρων.  

– Κανόνες ανακατανομής – Δευτερογενείς μετακινήσεις: Εθελοντική αποδοχή-επιστροφή στη χώρα πρώτης καταγραφής (Ελλάδα, Ισπανία) με χρηματική στήριξη και ελάφρυνση χωρών υπό πίεση, κατά περίπτωση (όρος της Ιταλίας).

– Αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου στη βάση των αρχών της ευθύνης και αλληλεγγύης μετά από ειδική έκθεση στην προσεχή Σύνοδο του Οκτωβρίου, όμως μόνο με ομοφωνία όλων των κρατών.  

Οι αποφάσεις της Συνόδου αυτής χαιρετίζονται με αισιοδοξία από τους 28 Ευρωπαίους ηγέτες. Ωστόσο, η συγκυρία είναι ευνοϊκή για την ανάληψη πρωτοβουλιών και την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, καθώς έχουμε την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. από την Αυστρία από την 1η Ιουλίου για το δεύτερο εξάμηνο του 2018. Και είναι ευνοϊκή, καθώς στην ατζέντα των προτεραιοτήτων της περίοπτη θέση κατέχει η καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, η προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε, καθώς και η διασφάλιση της σταθερότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο με την προώθηση της ευρωπαϊκής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων. 

Παραπομπές:

1. Μετανάστευση και Διεθνές Δίκαιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Επαγγελματικό Εγχειρίδιο, Ανανεωμένη Έκδοση 2014, ICJ
2. Σάββας Ρομπόλης, «Πολιτικές μετανάστευσης στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση», www.inegsee.gr
3. Μετανάστευση και Διεθνές Δίκαιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Επαγγελματικό Εγχειρίδιο, Ανανεωμένη Έκδοση 2014, ICJ 

4, 5 & 6.  Bernd Kasparek, Migration Politics and Policies in the European Union, December 2016 

7. Bernd Kasparek, Migration Politics and Policies in the European Union, December 2016
8. https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/policies/asylum/examination-of-applicants
9. Bernd Kasparek, Migration Politics and Policies in the European Union, December 2016
10. https://frontex.europa.eu/about-frontex/mission-tasks
11. https://ec.europa.eu/home-affairs/what-we-do/agenices_en
12. ESMA 5-Year Strategy           
13. http://www.in.gr/2001/12/13/world/ola-etoima-gia-tin-enarksi-toy-eyrwpaikoy-symboylioy-toy-laaken/
14. http://www.consilium.europa.eu/media/20921/72641.pdf
15. European Commission, Resettlement and legal Migration, The Commission’s Contribution to the leader’s agenda
16. European Commission, EU Emergency Trust Fund for Africa, The Commission’s Contribution to the leader’s agenda    

17., 18. & 19. http://dione.lib.unipi.gr/xmlui/bitstream/handle/unipi/6394/Katsounis.pdf?sequence=2&isAllowed=y)

20. http://www.ypes.gr/UserFiles/f0ff9297-f516-40ff-a70e-eca84e2ec9b9/PROGR-STOKX-EL.pdf
21. European Commission, EU Budget for the future, EU Budget # Migration EU
22. European Commission, Press Release, 12 June 2018, EU Budget: Commission proposes major funding increase for stronger borders and migration
23. https://www.theparliamentmagazine.eu/bulgarian-eu-council-presidency-will-work-to-overhaul-migration-policy
24. https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-06-24/eu-seeks-migration-deal-in-summit
25. https://www.naftemporiki.gr/printStory/1365989   

26.http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2018/06/29/remarks-by-president-donald-tusk-on-the-european-council-meeting-of-28-june-2018/.

27. http://www.consilium.europa.eu/media/35939/28-euco-final-conclusions-el.pdf
28. http://euromil.org/priorities-austrian-eu-council-presidency/