Γράφει η Βασιλική Μανιάτη

Η αντίστροφη μέτρηση για την Τουρκία έχει ήδη αρχίσει, καθώς είναι ζήτημα ημερών η διεξαγωγή δημοτικών εκλογών στην χώρα. Συγκεκριμένα, την Κυριακή 31 Μαρτίου, 56 εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες θα κληθούν στις κάλπες για την ανάδειξη των νέων δημάρχων και τοπικών αντιπροσώπων μέσα σε ένα κλίμα έντονης αμφισβήτησης, εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης, της ισχυρής πόλωσης και των δυσχερειών σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο στα νότια σύνορα.1Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, οι δημοτικές εκλογές λαμβάνουν χώρα κάθε πέντε χρόνια. Το εκλογικό σύστημα είναι απλή πλειοψηφία. Ακόμη, απαγορεύεται να ψηφίσουν οι Τούρκοι πολίτες που διαβιούν εκτός της χώρας.2 Ακόμα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκλογές αυτές θα είναι οι πρώτες που θα διεξαχθούν στην Τουρκία υπό το νέο προεδρικό σύστημα.3

Στον εκλογικό στίβο κατέρχονται 13 κόμματα, το μεγαλύτερο εκ των οποίων είναι το κυβερνόν AKP – ECR (Κόμμα για τη Δικαιοσύνη και την Ανάπτυξη), του οποίου ηγείται ο Erdogan και το οποίο εξακολουθεί να διατηρεί τη συμμαχία του με το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP-NI). Όσον αφορά στην αντιπολίτευση, εκπροσωπείται κυρίως από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και το φιλελεύθερο συντηρητικό «Καλό Κόμμα (IYI)». Άλλα κόμματα που αξίζει να αναφερθούν είναι και το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP-S&D), το οποίο αποφάσισε να μην αναγορεύσει υποψηφίους σε ορισμένες σημαντικές επαρχίες, όπως η Istanbul, η Ankara, το Izmir, η Adana και το Gaziantep. Η απόφαση αυτή εκλήφθηκε ως μια κίνηση υποστήριξης προς την αντιπολίτευση έναντι της αντίπαλης κυβερνητικής παράταξης. Επίσης, συμφώνησε να ενώσει τις δυνάμεις του με τα άλλα 6 Κουρδικά κόμματα και να λάβουν μέρος στις  εκλογές στο ίδιο ψηφοδέλτιο.4 

Υπό κανονικές συνθήκες στην Τουρκία, οι δημοτικές εκλογές συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον κυρίως των Τούρκων πολιτών και δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση των εθνικών πολιτικών ισορροπιών. Όμως, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, καθώς διακυβεύεται το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν, οπότε για αυτόν έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η σημασία αυτών των εκλογών φάνηκε από την ημέρα που το AKP υπέδειξε τον υποψήφιο του κόμματος για το αξίωμα του δημάρχου στην Instabul. Ο υποψήφιος του AKP δεν είναι άλλος από τον τέως κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο, τέως Υπουργό και δεξί χέρι του Ερντογάν, Binali Yildirim.5 Η επιλογή αυτή μόνο τυχαία δεν είναι καθώς η Instabul είναι η μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας και θεωρείται η δημοφιλέστερη πόλη στην Ευρώπη. Βάσει των επίσημων αρχείων, ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 15 εκατ. Κατοίκους εκ των οποίων 10 εκατ. έχουν δικαίωμα ψήφου. Έχει ποικιλόμορφη οικονομία, που δεν στηρίζεται μόνο σε έναν τομέα. Είναι υπεύθυνη για το 27% του ΑΕΠ ολόκληρης της Τουρκίας με το 20% του εργατικού δυναμικού στον βιομηχανικό τομέα της χώρας να κατοικεί στην πόλη αυτή. Ο συνολικός προϋπολογισμός για το δήμο της Instabul για το 2018 ανήλθε στις 42,6 εκατ. Τουρκικές λίρες. Γεγονός που δίνει στον δήμαρχο και στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης τεράστια εξουσία να διαμορφώσει τη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας οικονομικά και πολιτικά, θέτοντας τα θεμέλια για την αναπτυξιακή της πορεία για τις επόμενες δεκαετίες. Αρκετοί  πολιτικοί έχουν οικοδομήσει την πολιτική τους καριέρα στην Instabul και το γνωστότερο παράδειγμα είναι ο νυν Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan, που εκλέχτηκε δήμαρχος το 1994. Πολλοί πολιτικοί μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο Ερντογάν πιστεύουν ότι “σημειώνοντας εκλογική νίκη στην Instabul συνεπάγεται και την εκλογική νίκη στην Τουρκία”.6 Μολονότι ο Yildirim έχει σαφές προβάδισμα έναντι του αντιπάλου του  Imanoglu, ωστόσο η ψαλίδα μεταξύ των δυο αντιπάλων έχει περιοριστεί στις 6 -7 μονάδες έναντι των 13 μονάδων στην αρχή, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Εάν αυτό συνεχιστεί έως την ημέρα των εκλογών, ο Imanoglu ίσως έχει μια μικρή πιθανότητα να κερδίσει τον αγώνα. Στην απίθανη περίπτωση που αυτό συμβεί, θα είναι ένα καίριο χτύπημα στον Ερντογάν και στο κόμμα του, ίσως το μεγαλύτερο από την άνοδο του AKP στην εξουσία το 2002.7

Ακόμα, η απειλή της τρομοκρατίας που αντιμετωπίζει η Τουρκία από το PKK είναι ένας ακόμα πονοκέφαλος για τον Ερντογάν, καθώς το PKK υιοθέτησε πολεμικές τακτικές στις πόλεις με στόχο κέντρα πόλεων, προκειμένου να διευρύνει την επιρροή του. Ειδικά, το παρακλάδι του PKK στη Βόρεια Συρία αποτέλεσε σοβαρή απειλή για την εθνική ασφάλεια της χώρας.8

Γι’ αυτούς τους λόγους, τόσο ο Ερντογάν όσο και ο πολιτικός του σύμμαχος Devlet Bahceli διατείνονται ότι οι προσεχείς δημοτικές εκλογές είναι “ζήτημα επιβίωσης” για την Τουρκία. Όλα αυτά αποτυπώνουν την ανησυχία του Προέδρου για την πιθανή έκβαση των εκλογών και προσπαθεί να στρέψει την προσοχή των ψηφοφόρων σε άλλα ζητήματα πέρα από την πόλωση και τα προβλήματα ασφάλειας που αντιμετωπίζει η Τουρκία.9

Η εκλογική μάχη θα κριθεί και σε δυο άλλες πόλεις: την Ankara και το Izmir. Στην πρώτη, ο κύριος αντίπαλος προέρχεται από την αντιπολίτευση και είναι ο Mansur Yavas που δίνει μάχη στήθος με στήθος με τον υποψήφιο του κυβερνώντος κόμματος Mehmet Ozhaski, που διετέλεσε δήμαρχος της Επαρχίας Kayseri επί 5 συνεχόμενες θητείες. Σήμερα, σχεδόν οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν προβάδισμα του Yavas, γεγονός που οδήγησε τον Ερντογάν να εκφράσει την έλλειψη εμπιστοσύνης του στις εταιρείες δημοσκοπήσεων σε μια ζωντανή συνέντευξη που έδωσε. Εν αντιθέσει με την κατάσταση στην Instabul, το AKP έχει καταφέρει να μειώσει την ψαλίδα με την αντιπολίτευση και σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από την εταιρεία δημοσκοπήσεων ADA, ο υποψήφιος του AKP προπορεύεται με 49% ακολουθούμενος από τον Yavas με 48%. Κατά συνέπεια, η μάχη στην Ankara παραμένει ένας αγώνας ανοιχτός και η αντιπολίτευση έχει καλές πιθανότητες να αποσπάσει αυτό το δήμο κλειδί από το κυβερνόν κόμμα.10

Στη δεύτερη πόλη το Izmir, ο τρίτος σημαντικότερος δήμος που εντοπίζεται στις ακτές του Αιγαίου, αναφέρεται ιστορικά ως προπύργιο της αντιπολίτευσης. Ο υποψήφιος της είναι ο Mustafa Tunc Soyer, που έχει διατελέσει ως δήμαρχος της περιοχής Seferihisar της επαρχίας Izmir για 2 συνεχείς θητείες. Είναι αντιμέτωπος με τον κυβερνητικό υποψήφιο Nihat Zeybekci, ο οποίος εξελέγη βουλευτής αντιπροσωπεύοντας την επαρχία Denizli και σήμερα διατελεί Υπουργός Οικονομικών. Παρά το γεγονός ότι είναι μια γνωστή φυσιογνωμία στην πολιτική ζωή της Τουρκίας, οι πιθανότητες του Zeybekci να κερδίσει την εκλογική μάχη στο Izmir είναι ισχνές, καθώς ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης σημειώνει άνετο προβάδισμα έναντι του αντιπάλου του, που φτάνει και τις 10 μονάδες.11

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ακόμα και αν ο Ερντογάν και ο πολιτικός του σύμμαχος καταφέρουν να κρατήσουν κύριες πόλεις στην εκλογική μάχη της 31ης Μαρτίου, τους περιμένουν δύσκολες ημέρες. Και αυτό για μια σειρά λόγων, σημαντικότερος εκ των οποίων είναι ότι η τουρκική οικονομία επίσημα εισήλθε σε ύφεση αυτόν τον μήνα, γεγονός που σημαίνει ότι δεν επετεύχθη καμία ανάπτυξη για 8 συνεχείς μήνες. Αυτό αποτελεί μία επώδυνη εξέλιξη για τον Ερντογάν, που είχε επιφέρει ρυθμούς ανάπτυξης ρεκόρ από την εποχή που εξελέγη Πρωθυπουργός το 2003. Επίσης, ο πληθωρισμός έφτασε στο 25% τον περασμένο Οκτώβριο, το υψηλότερο ποσοστό για τα τελευταία 15 χρόνια. Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα, ο Ερντογάν κατέφυγε σε ανορθόδοξες μεθόδους, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η συμπίεση τιμών. Ακόμα, η συνεχής ένταση αναφορικά με την απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει τους ρωσικούς πυραύλους S400 έχει προκαλέσει ανησυχία ότι η Ουάσινγκτον μπορεί να προβεί στην επιβολή οικονομικών και στρατιωτικών κυρώσεων εις βάρος της Ankara. Μια τέτοια εξέλιξη θα  ενέτεινε την οικονομική κρίση, όπως ακριβώς είχε συμβεί το 2018 όταν ο Πρόεδρος Τραμπ είχε επιβάλει κυρώσεις στην τουρκική κυβέρνηση επειδή κρατούσε τον αμερικανό πάστορα Andrew Brunson, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην κατάρρευση της τουρκικής λίρας.12 Τέλος, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν θα επιφέρει αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Και οι σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ θα αντιμετωπίζουν προκλήσεις. Ωστόσο, αν αναλογιστεί κανείς το οικονομικό κλίμα που επικρατεί και την ανάγκη ξένων επενδύσεων στην χώρα, είναι πιθανό η κυβέρνηση να θελήσει να αποφύγει την περαιτέρω κλιμάκωση των εντάσεων, ειδικά με την Ε.Ε.13

Συμπερασματικά, οι εκλογές της 31ης Μαρτίου αποτελούν όντως ζήτημα επιβίωσης όχι μόνο για την Τουρκία αλλά για τον ίδιο τον Ερντογάν. 14

Παραπομπές: 

1.https://europeelects.eu/2019/03/19/will-the-turkish=local-elections-carry-a-blow-to-erdogan?

2. IFES, Global Expertise, Local Solutions, Sustainable Democracy, Elections in Turkey, 2019 Local Elections

3.https://www.trtworld.com/turkey/instabul-and-its-significance-for-turkey-s-local-elections

4.https://europeelects.eu/2019/03/19/will-the-turkish=local-elections-carry-a-blow-to-erdogan?

5.https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/03/turkey-how-local-elections-became-matter-of-national-survival

6.https://www.trtworld.com/turkey/instabul-and-its-significance-for-turkey-s-local-elections

7.https://europeelects.eu/2019/03/19/will-the-turkish=local-elections-carry-a-blow-to-erdogan?

8.https://the newturkey.org/why-are-local-elections-perceived-as-a-matter-of-national-survival-in-turkey

9.https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/03/turkey-how-local-elections-became-matter-of-national-survival

10.&11.https://europeelects.eu/2019/03/19/will-the-turkish=local-elections-carry-a-blow-to-erdogan

12.https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/why-turkeys-local-elections-matter

13. http://www.epc.eu/pub_details.php?cat_id=4&pub_id=9075

14.https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/03/turkey-how-local-elections-became-matter-of-national-survival