Γράφει ο Γκινολάρι Ιωάννης

Ο αυτοκινητόδρομος που συνδέει την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν , Καμπούλ με την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του , Κανταχάρ είναι σήμερα σε τραγική κατάσταση.

Ο δρόμος αυτός αποτέλεσε το σημείο κατατεθέν της στρατηγικής των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν έπειτα από την εισβολή το 2001. Η κατασκευή του έργου αυτού κόστισε πάνω από 200 εκατομμύρια δολάρια προκειμένου να χτιστεί ενώ παράλληλα οι απώλειες σε ζωές για την υπεράσπισή του ήταν εκατοντάδες.

Το πόσο τραγική είναι η κατάσταση του δρόμου αυτού διακρίνεται το 2016 σε μια αναφορά που γίνεται στο έργο, όπου αναφέρει ότι ο δρόμος δεν γίνεται να επισκευαστεί αλλά ωστόσο πρέπει. Αν ο δρόμος αυτός γίνει απροσπέραστος τότε το επακόλουθο είναι η κεντρική κυβέρνηση της χώρας να καταρρεύσει.

Που έκαναν λάθος οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν ;

Εβδομάδες μετά την επίθεση στις 9/11/2001 οι ΗΠΑ σε μια προσπάθεια να βρουν πως και γιατί έγινε αυτή η επίθεση εισέβαλαν στο Αφγανιστάν όπου η Al-Qaeda σχεδίαζε τις επιθέσεις της. Η Al-Qaeda στεγαζόταν από τους Taliban που έλεγχαν την τότε Αφγανική κυβέρνηση.

Η Al-Qaeda και οι Taliban εκδιώχθηκαν από τις δυνάμεις των ΗΠΑ από την πρωτεύουσα Καμπούλ. Πλέον οι ΗΠΑ είχαν ως στόχο την σταθεροποίηση και ανοικοδόμηση της χώρας προκειμένου να έχει τον έλεγχο στην περιοχή αλλά και για να αποφύγει τυχόν μελλοντικά σκηνικά όπως αυτό της 9/11.

Η ανοικοδόμηση και σταθεροποίηση του Αφγανιστάν μόνο εύκολη δεν θεωρούταν.

Οι πρώτες δυσκολίες οφείλονται στο γεγονός ότι η χώρα αποτελείται κυρίως από βουνά και αγροτικές περιοχές. Επίσης ο πληθυσμός της αποτελείται από διάφορες εθνικές και τοπικές ομάδες που είχαν την τάση να δρουν αυτόνομα. 

Όπως γίνεται αντιληπτό είναι πολύ δύσκολο να επιβάλει κανείς την τάξη σε έναν λαό που έχει συνηθίσει να είναι αυτόνομο και να λειτουργεί όπως εκείνος το επιθυμεί.

Μέχρι το 2002, στο Αφγανιστάν υπήρχαν μόνο 50χλμ περίπου από δρόμους , κάτι που σήμαινε ότι οι πιο πολλές από αυτές τις εθνικές και τοπικές ομάδες ήταν απομονωμένες.

Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να ανακατασκευάσουν τον λεγόμενο “Ring Road” – είχε χτιστεί εν μέρει από την Σοβιετική Ένωση στην δεκαετία του ‘60 αλλά είχε διαλυθεί ύστερα από σειρά πολέμων στην περιοχή – ο οποίος και θα είχε σαν απώτερο σκοπό να ενώσει όλες τις μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν.

Οι ΗΠΑ δεν βρισκόταν σε θέση να αναλάβουν μόνες τους όλο το -οικονομικό και μη- βάρος της κατασκευής αυτής. Έτσι σε συνεργασία με την World Bank , την Asian Development Bank, την Ιαπωνία , το Ιράν και την Σαουδική Αραβία συγκεντρώθηκαν περίπου 1.5 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή του “Ring Road”.

Το “Ring Road” θα αποτελούνταν από 3,200 χλμ και θα συνέδεε τις τέσσερις μεγαλύτερες πόλεις του Αφγανιστάν : Καμπούλ – Κανταχάρ – Χεράτ – Μαζάρι Σαρίφ.

Αυτό το έργο θα έφερνε περισσότερο εμπόριο , ιατρική περίθαλψη καθώς θα εξυπηρετούσε την εύκολη μετακίνηση των προϊόντων και του πληθυσμού. Το έργο αυτό θα έφερνε επίσης την αποδοχή της νομιμότητας στη χώρα από την νέα κυβέρνηση που υπήρχε στην Καμπούλ. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να στείλουν πιο εύκολα στρατό γύρω από την χώρα προκειμένου να μπορούν να ελέγχουν τις κινήσεις των Taliban.

Ενώ όλα φαινόταν να βαίνουν καλώς οι ΗΠΑ αποφάσισαν το 2003 να εισβάλουν στο Ιράκ. Όλοι οι πόροι που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν διατεθειμένοι στο Αφγανιστάν στράφηκαν προς τον πόλεμο στο Ιράκ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η κατασκευή του “Ring Road” να μην ολοκληρωθεί και η χρηματοδότησή του να μειωθεί κατά 1,2 εκατομμύρια δολάρια μερικά χρόνια αργότερα. 

Αυτή η απόφαση των ΗΠΑ έδωσε την ευκαιρία στους Taliban να επανέλθουν στην εξουσία. Από το 2004 έως και το 2009 είχαν μια αυξημένη δραστηριότητα που επικεντρωνόταν κυρίως γύρω από το “Ring Road”. Η δραστηριότητα αυτή αφορούσε κυρίως ενέδρες , αιχμαλωσίες και σκοτωμούς Αμερικανών στρατιωτών. Το 2008 είχαν φτάσει σε σημείο να έχουν καταλάβει ένα σημαντικό χώρο κυρίως στα νότια και ανατολικά της χώρας (Κανταχάρ – Καμπούλ )

Το status quo της περιοχής δεν ήταν πια σταθερό .

Το 2009 ο Πρόεδρος Obama αποφάσισε να εμπλακεί εκ νέου στο Αφγανιστάν. Αυτή τη φορά έστειλε 70.000 στρατεύματα για να επανέλθει και πάλι η τάξη , η σταθερότητα και κυρίως ο έλεγχος της περιοχής.

Η πρόοδος των στρατευμάτων ήταν σημαντική αλλά οι Taliban δεν ήταν και τόσο εύκολο να νικηθούν. Όσο πιο πολλοί ήταν οι στρατιώτες των ΗΠΑ τόσο πιο πολλές ήταν και οι επιθέσεις των Taliban. Η προσπάθεια ανοικοδόμησης του κατεστραμμένου δρόμου ήταν δύσκολες έως και μάταιες. Οι Taliban άρχισαν να κάνουν και επιθέσεις σε εταιρίες που είχαν αναλάβει την οικοδόμηση του δρόμου. Οι επιθέσεις αυτές επέβαλαν στις εταιρίες αυτές να προχωρήσουν στην πρόσληψη προσωπικού ασφαλείας. Κάτι τέτοιο σήμαινε και την περαιτέρω αύξηση του ήδη βεβαρημένου οικονομικού προϋπολογισμού για την οικοδόμηση του ‘’Ring Road”. Για παράδειγμα η οικοδόμηση του κομματιού του δρόμου από την περιοχή Χοστ στην περιοχή Πάκτια είχε αξία περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια το μίλι. 

Επομένως το όλο έργο της οικοδόμησης του δρόμου αφορούσε υπέρογκα χρηματικά ποσά.

Αντιλαμβανόμενος την όλη κατάσταση ο Πρόεδρος Obama αποφάσισε την επιστροφή των στρατιωτών από το Αφγανιστάν καθώς διέκρινε πως η κατάσταση ήταν περίπλοκη και δεν έβαινε θετικά για τις ΗΠΑ. 

Από τη στιγμή της απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων άρχισε να φαίνεται το κενό που δημιουργήθηκε με το κόψιμο της χρηματοδότησης από τις ΗΠΑ , ενώ επιπλέον άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια πράξεις διαφθοράς που είχε κάνει η Αφγανική κυβέρνηση κατά την διάρκεια χρηματοδότησης και οικοδόμησης του ‘’Ring Road”.

Το 2011 υπήρχαν μόνο 11.000 αμερικανικά στρατεύματα στην χώρα και στις μεγάλες πόλεις.

Το 2017 οι Taliban έλεγχαν σχεδόν το μισό Αφγανιστάν.

Μια έρευνα που έγινε το 2016 αναφέρει : “ το 20 % των δρόμων είχαν καταστραφεί και το εναπομείναν 80 % είχε αρχίσει να χειροτερεύει”.

Οι ΗΠΑ κοιτώντας τα λάθη και τις εμπειρίες του παρελθόντος όσον αφορά το Αφγανιστάν δεν είχαν νέες βλέψεις για μια νέα (τρίτη στη σειρά) εμπλοκή και προσπάθεια ανοικοδόμησης του Αφγανιστάν. 

Το 2017 ο Πρόεδρος Trump έστειλε νέα στρατεύματα στην περιοχή αλλά ο σκοπός ήταν διαφορετικός : “ We are not nation – building again. We are killing terrorists “ (“ Δεν προσπαθούμε στην ανοικοδόμηση της χώρας και του έθνους. Σκοτώνουμε τρομοκράτες “).

 Ο νέος πλέον Πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden με διάγγελμα του ανακοίνωσε στο παγκόσμιο στερέωμα ότι αποφάσισε την οριστική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν. Συγκεκριμένα αποφάσισε να αποσύρει τη στρατιωτική αμερικανική δύναμη από το Αφγανιστάν έως την 11η Σεπτεμβρίου 2021, επέτειο της καταστροφής των Δίδυμων Πύργων. Αυτό φαίνεται ότι αποτελεί γεωπολιτικό και ηθικό ολίσθημα και δεν ανταποκρίνεται στις αξίες της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αξιέπαινα τιμά ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος. Η εγκατάλειψη των Αφγανών για μια ακόμα φορά στον φανατικό σκοταδισμό των Ταλιμπάν και στην πιθανότατη αναβίωση της Al-Qaeda θα πλήξει το κύρος των ΗΠΑ.

Εν κατακλείδι , το έργο του ‘’Ring Road” δεν αποτελεί πλέον το σύμβολο της ανοικοδόμησης του Αφγανιστάν αλλά την υπενθύμιση μιας δουλειάς που δεν τελείωσε ποτέ…Όλη αυτή η κατάσταση παρέχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε κάθε πλευρά , ωστόσο ο χαμένος θα είναι πάντα ένας και πάντα ο ίδιος : το Αφγανιστάν.